Month: September 2010

Ο υφυπουργός Παιδείας Γιάννης Πανάρετος μιλά στη City Press και τον Δημήτρη Χρυσικόπουλο για τις αλλαγές που κυοφορούνται στο σύστημα εξετάσεων, για τα λάθη στο σχεδιασμό των υποδομών της ανώτατης εκπαίδευσης και για τις ανατροπές που θα χρειαστούν ώστε να αποκτήσει η Ελλάδα διεθνώς ανταγωνιστικά πανεπιστήμια.

Ερώτηση: Κατά τη δημοσιοποίηση των φετινών βάσεων εισαγωγής στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ παρατηρήσατε δυσλειτουργίες στο σύστημα πρόσβασης και προαναγγείλατε αλλαγές. Ποια είναι τα προβλήματα που διαπιστώσατε και ποιες οι λύσεις που προκρίνετε;

Απάντηση: Τα προβλήματα είναι πολλά. Μερικά από αυτά μπορούν να λυθούν άμεσα, άλλα δεν είναι τόσο εύκολα. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση, όπου οι εξετάσεις αρχίζουν στις αρχές Μαΐου και τελειώνουν στο τέλος Σεπτεμβρίου. Αυτό δεν αφορά μόνο τη χρονική διάρκεια, αλλά και την ισότητα των ευκαιριών, που πρέπει να διέπει το σύστημα εισαγωγής. Δεν μπορεί επίσης να υπάρχουν τόσες διαφορετικές εξετάσεις για να αξιολογήσουν ανθρώπους που έχουν τον ίδιο στόχο.

Στην κατεύθυνση αυτή, τα πράγματα που μπορούν να γίνουν άμεσα είναι η κατάθεση των μηχανογραφικών δελτίων να γίνεται το Μάρτιο από όλους τους υποψηφίους, καθώς, με το μεγάλο αριθμό τμημάτων που δηλώνονται σήμερα, ο σκοπός για τον οποίο η υποβολή των μηχανογραφικών μεταφέρθηκε μετά την ανακοίνωση των βαθμολογιών δεν εξυπηρετείται. Επίσης, μπορεί να προωθηθεί η κατάργηση των ξεχωριστών εξετάσεων για τους ομογενείς και να γίνει αλλαγή των προϋποθέσεων εισαγωγής των υποψηφίων αλλοδαπών. Τόσο οι ομογενείς όσο και οι αλλοδαποί, αλλά και όποιες άλλες κατηγορίες, εισάγονται με ειδικές εξετάσεις και διαφορετικούς τρόπους, θα πρέπει να υπαχθούν στο γενικό σύστημα, διεκδικώντας την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με ειδικά ποσοστά. Μια σημαντική αλλαγή, που δυστυχώς δεν μπορεί να γίνει άμεσα, αλλά είναι απαραίτητη και θεωρώ ότι θα αλλάξει πολλά πράγματα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, είναι αυτή που αφορά την εξεταστέα ύλη. Σήμερα, η ύλη αυτή καθορίζεται όχι μόνο με βάση όσα θα πρέπει να έχουν διδαχθεί οι μαθητές στο λύκειο, αλλά και με αποκλειστική αναφορά στο εγκεκριμένο σχολικό εγχειρίδιο! Δεν είναι δυνατόν οι μαθητές να απομνημονεύουν ακόμα και τις λέξεις ενός βιβλίου από το φόβο ότι η χρήση μιας διαφορετικής λέξης μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερη βαθμολογία. Το πρόβλημα αυτό βρίσκεται στην καρδιά της αδυναμίας του σημερινού εξεταστικού συστήματος, που ανάγει την αποστήθιση και την παπαγαλία σε καθοριστικό στοιχείο του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Ερώτηση: Παρ’ ότι φέτος καταργήθηκε η βάση του δέκα, και πάλι υπήρξαν χιλιάδες κενές θέσεις σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Πού αποδίδετε αυτό το φαινόμενο;

Απάντηση: Σε διαχρονικά λάθη σχεδιασμού. Έχουν ιδρυθεί άκρως εξειδικευμένα τμήματα σε λάθος αντικείμενα, χωρίς αυτά να έχουν απήχηση ούτε στους υποψηφίους ούτε στην αγορά. Ήταν επίσης λάθος η έμφαση στην ίδρυση νέων τμημάτων που απαιτούν μεγάλες οργανωτικές υποδομές και προσωπικό και όχι στην διαμόρφωση ευέλικτων προγραμμάτων σπουδών. Η διαμόρφωση προγραμμάτων σπουδών, σε αντίθεση με την ίδρυση τμημάτων που απονέμουν ένα και μοναδικό πτυχίο, επιτρέπει την δυνατότητα προσαρμογής των προγραμμάτων αυτών στα νέα δεδομένα, όπως επίσης και την ευκολότερη μετεξέλιξή τους ή ακόμη και κατάργησή τους. Αντίθετα, η σύνδεση πτυχίου με τη δημιουργία τμήματος είναι ανελαστική και δημιουργεί τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα.

Ερώτηση: Ένα από τα μεγάλα εκκρεμή ζητήματα για την ανώτατη εκπαίδευση αφορά στα επαγγελματικά προσόντα πολλών ειδικοτήτων των ΤΕΙ. Σε ποια φάση βρίσκεται η διαδικασία νομοθετικού καθορισμού τους;

Απάντηση: Μετά από μακρά διαβούλευση, έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία κατάρτισης των σχεδίων των Π.Δ. Τα σχέδια αυτά έχουν υπογραφεί από εμένα και έχουν σταλεί στα συναρμόδια υπουργεία για υπογραφή. Ο ανασχηματισμός και η αλλαγή υπουργών και υφυπουργών είναι φυσικό να προκαλέσουν κάποια καθυστέρηση στην ολοκλήρωση αυτής της φάσης της διαδικασίας.

Υπάρχει όμως και άλλη μια διάσταση που πρέπει να τονιστεί: στο διάλογο που έχουμε ανοίξει με τα πανεπιστήμια, τα ΤΕΙ και τα επαγγελματικά επιμελητήρια, έχει συμφωνηθεί ότι θα πρέπει τα επιμελητήρια που υφίστανται σήμερα να διευρυνθούν για να καλύπτουν όλους τους πτυχιούχους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Θα πρέπει επίσης να δημιουργηθούν νέα επιμελητήρια σε αντικείμενα όπου δεν υφίστανται, τα οποία θα αναλάβουν την ευθύνη της αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων, αλλά και των διαδικασιών εκείνων με τις οποίες τα δικαιώματα που θα απονέμονται θα αυξάνονται ανάλογα με την αύξηση των προσόντων, είτε αυτή αναφέρεται στην ακαδημαϊκή πλευρά είτε στην επαγγελματική εμπειρία.

Ερώτηση: Από την άλλη πλευρά, τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ιδίως τα «κεντρικά», εκφράζουν δυσφορία σχετικά με τον αριθμό των μετεγγραφών που δέχονται κάθε χρόνο. Υπάρχει σκέψη στο υπουργείο για αλλαγή του νομικού πλαισίου που τις διέπει;

Απάντηση: Οι μετεγγραφές αποτελούν μια προσπάθεια θετικής διάκρισης υπέρ συγκεκριμένων ομάδων του πληθυσμού που η πολιτεία έχει θεωρήσει ότι πρέπει να έχουν μια τέτοια ειδική μεταχείριση. Αυτή είναι η μία πλευρά του θέματος. Η άλλη είναι η καθαρά εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή. Τα προβλήματα αυτής της δεύτερης πλευράς έχουν αναλυθεί πολλαπλώς και αναφέρονται στον πολλαπλασιασμό των φοιτητών σε πολλά τμήματα και στην ανομοιογένεια που δημιουργείται εξαιτίας της διαφορετικής απόδοσης των πρωτοετών στις πανελλήνιες εξετάσεις. Φέτος, με τη διάταξη που μόλις ψηφίστηκε στη Βουλή, κάναμε ένα πρώτο βήμα εξορθολογισμού της διαδικασίας αυτής. Το βήμα αυτό δεν είναι αρκετό. Χωρίς να καταργήσουμε τη θετική διάκριση που έχει υιοθετηθεί για την αντιμετώπιση κοινωνικών αναγκών, πρέπει να βρούμε τρόπους που θα μειώνονται, θα ελαχιστοποιούνται θα έλεγα, οι ακαδημαϊκές δυσλειτουργίες που ανέφερα. Η σκέψη που υπάρχει είναι να καθιερωθεί για όλες αυτές τις κατηγορίες ειδικό ποσοστό επί των εισακτέων σε κάθε τμήμα (ή πρόγραμμα σπουδών μελλοντικά). Με τον τρόπο αυτό και η κοινωνική διάσταση θα εξυπηρετείται αλλά και τα πανεπιστήμια θα γνωρίζουν από την αρχή τον ακριβή αριθμό των φοιτητών που θα φοιτήσουν σε κάθε ένα από τα τμήματα ή τα προγράμματά τους. Θα υπάρξει επίσης καλύτερη κατανομή στα κεντρικά ιδρύματα των φοιτητών εκείνων που υπάγονται στις διάφορες ευεργετικές διατάξεις. Τέλος, θα υπάρχει και κάτι πολύ ουσιαστικό. Τα παιδιά αυτά θα γνωρίζουν από την αρχή σε ποιο τμήμα θα φοιτήσουν και θα εγγράφονται μαζί με όλους τους φοιτητές χωρίς να περιμένουν το τέλος του πρώτου εξαμήνου -ή πολλές φορές του πρώτου έτους- για να μάθουν σε ποιο τμήμα θα καταλήξουν και θα σπουδάσουν.

Ερώτηση: Ο πρωθυπουργός έχει χαρακτηρίσει πλειστάκις την εκπαίδευση ως μείζονα μοχλό για την ανάπτυξη της χώρας. Πώς μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος αυτός;

Απάντηση: Είναι πια διεθνώς αποδεκτό ότι χωρίς ένα αξιόπιστο και σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα δεν υπάρχει ανάπτυξη. Στο τελευταίο Συνέδριο της Σύμης, όταν ο Τζο Στίγκλιτζ ρωτήθηκε για τις προϋποθέσεις ανάπτυξης της Ελλάδας, απάντησε ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ανάπτυξη χωρίς αξιόπιστη και διεθνώς ανταγωνιστική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Για να γίνει αυτό χρειάζονται ανατροπές σε όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος. Στις ανατροπές αυτές πρέπει να προχωρήσουμε το συντομότερο δυνατό, αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την κρίση στην οποία βρίσκεται η χώρα.

Κάθε χρόνο το ελληνικό φροντιστήριο έχει την τιμητική του στη ΔΕΘ. Φέτος ο Πρωθυπουργός διαφοροποιήθηκε υπογραμμίζοντας: «Υπανάπτυξη είναι να εκμεταλλευόμαστε τον πόνο ή την αδυναμία του άλλου για αθέμιτο κέρδος. Φακελάκι για να εγχειριστώ, ιδιαίτερα μαθήματα σε μαθητές με αντάλλαγμα τον βαθμό». Η επίμαχη λέξη παραπαιδεία πάντως συνεχίζει να κυριαρχεί επί δικαίων και αδίκων. «Μαζί με την αλλαγή του τρόπου εισαγωγής αλλά και του τρόπου χρηματοδότησης του πανεπιστημίου – που θα συναρτάται και με τους φοιτητές που αποδέχεται θα χτυπηθεί η παραπαιδεία». Το νέο εξεταστικό σύστημα θα εξαφανίσει το φροντιστήριο ισχυρίζεται ο Πρωθυπουργός. Εμείς πάλι, αποδεικνύουμε ότι το φροντιστήριο έχει υπερβεί προ πολλού τις εξετάσεις και αποτελεί κάτι βαθύτερο και απολύτως διαχρονικό στην παιδεία.

Η εκτεταμένη αρθρογραφία αναφορικά με τα αποτελέσματα των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων φώτισε για μια ακόμη φορά κάθε πτυχή της νεοελληνικής παιδείας. Με τραγικό και ενίοτε με κωμικοτραγικό τρόπο οι πνευματικοί μας ταγοί κατέγραψαν για μια ακόμα φορά τις χρόνιες παθογένειες και τις πικρές αλήθειες. Ωστόσο, οι περισπούδαστες αναλύσεις και οι πολλαπλές ερμηνείες αδυνατούν να μετασχηματισθούν σε μια λογική και ρεαλιστική πρόταση η οποία να υπηρετεί τα αυτονοήτως ζητούμενα. Η εθνική μας απέχθεια προς κάθε μορφή συναινετικής συνεννόησης είναι δεδομένη. Στο διαλογισμό των ημερών που προηγήθηκαν η εθνική μας ασυνεννοησία επιβεβαιώθηκε για πολλοστή φορά με έναν πρώην ιθύνοντα της εθνικής διαβούλευσης για την παιδεία τον κ. Βερέμη να χαρακτηρίζει «άνευ περιεχομένου» τις προτάσεις περί κατάργησης των εξετάσεων ενός άλλου διακεκριμένου και μετεκλογικώς απελθόντος συντονιστή του εθνικού διαλόγου του κ. Μπαμπινιώτη και να υπερασπίζεται την πρότασή του για «εθνικό φροντιστήριο» στο Λύκειο. Όταν οι κορυφαίοι των δυο τελευταίων διαβουλεύσεων αδυνατούν να αρθρώσουν συγκλίνουσες προτάσεις τότε φαντάζει αδύνατη η συναίνεση (Άρθρο στον σημερινό Κόσμο του Επενδυτή).

Οι νεφέλες της παιδείας μας με σημείο τριβής το εξεταστικό είναι διαχρονικές και προαιώνιες. Μας το θύμισαν οι Νεφέλες του Αριστοφάνη την προηγούμενη Κυριακή στο Ηρώδειο στις οποίες ο αληθινά επίκαιρος κωμωδιογράφος καυτηριάζει τα φροντιστήρια των σοφιστών στην αρχαία Αθήνα αλλά και την παιδεία του παρείχε την εποχή εκείνη ο Σωκράτης. Αιώνιες διαμάχες για την ιδιωτική παιδεία των σοφιστών και το φροντιστήριο του Σωκράτη που διδάσκει τον άδικο λόγο για να μπορεί να δικαιώνεται ο ακαμάτης γιός του Στρεψιάδη στις δίκες και να συσκοτίζει την αλήθεια των γεγονότων. Η τέχνη της διδαχής ακόμα και όταν τίθεται στην υπηρεσία των εξετάσεων και των δικαστηρίων δεν μπορεί να εξαπατήσει κανέναν.

Οι εξετάσεις αποτιμούν την παιδεία όπως τα δικαστήρια απονέμουν τη δικαιοσύνη. Με αντικειμενικά κριτήρια αλλά και τον αναπόφευκτο ανθρώπινο υποκειμενισμό. Αν επιζητούμε όμως μια αληθινή παιδεία και μια υψηλού επιπέδου εκπαίδευση πρέπει να συμφιλιωθούμε με τη διαγνωστική αξιολόγηση των εξετάσεων. Αν επιθυμούμε να πάψουμε να είμαστε μια κοινωνία κατώτατων διακρίσεων και μηδενοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να πάψουμε να λατρεύουμε τον εξισωτισμό των μορφωτικών επαναστάσεων.

Η αριστεία πρέπει να είναι κοινωνική επιδίωξη, αρετή επιβίωσης και αποτελεσματικό αντίδοτο στην παγκόσμια κρίση της ηθικής και της πολιτικής. Γιατί για τα κενά της γνώσης και την έλλειψη δεξιοτήτων των χιλιάδων επιτυχόντων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μας δεν φταίνε ασφαλώς ούτε οι εξετάσεις ούτε οι φροντιστές που προσπαθούν στη λυκειακή βαθμίδα να επιβάλλουν την λογική της απογευματινής προσπάθειας και της συστηματικής εργασίας η οποία απουσιάζει δεκαετίες τώρα από το εκπαιδευτικό μας σύστημα.

Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός με την αδυναμία της γραπτής έκφρασης και των στοιχειωδών μαθηματικών δεξιοτήτων που αποτυπώνουν οι εξετάσεις δεν επιτρέπουν κανένα εφησυχασμό. Η ανασύνταξη του Λυκείου είναι αναγκαία με αυστηρές διαδικασίες και απαιτήσεις μετρήσιμου εκπαιδευτικού αποτελέσματος με καθολική αξιολόγηση. Η πολιτική ευθύνη των γενναίων αποφάσεων ανήκει σε όλους και πρέπει να υπερισχύσει του πολιτικού κόστους για να πάψει η αρχαία κωμωδία της παιδείας να μας ταλανίζει. Να εκδιώξουμε τις νεφέλες της επιτηδευμένης και βολικής άγνοιας και να πάψουμε «να φορτώνουμε στα παπούτσια το φταίξιμο των ποδιών μας» όπως έγραφε ο θεατρικός και απαισιόδοξος Μπέκετ στο «περιμένοντας τον Γκοντό».

Δεν φταίνε τα παπούτσια αν είναι στραβά τα πόδια και δεν είναι ασφαλώς οι εξετάσεις υπαίτιες για την κατώτατη παιδεία μας.

«Η Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη θα αλλάξει μορφή» δήλωσε η κ. Διαμαντοπούλου χθες, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε εν όψει έναρξης της νέας χρονιάς. «Θα γίνεται σε απομακρυσμένες περιοχές και μικρά σχολεία ενώ θα παρουσιάσουμε κάποια προγράμματα αργότερα» συμπλήρωσε. Περασμένα τα μεγαλεία της Πρόσθετης Διδακτικής Αποτυχίας στο βωμό της οποίας δεξιοί και αριστεροί κρατιστές θυσίασαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ χωρίς κανένα εκπαιδευτικό αποτέλεσμα. Γιατί το πελατειακό σύστημα εξυπηρέτησε ημέτερους με ψιχία προϋπηρεσίας και ωριαίας αντιμισθίας και εν συνεχεία τους εξαπάτησε καθολικά γιατί η θητεία στην Π.Δ.Σ. ουδέποτε εξαργυρώθηκε. Εμείς εδώ και μια δεκαετία τα λέμε και τα γράφουμε αλλά στο διάλογο των κωφάλαλων και στο έθνος της μυωπίας κανένας δεν ακούει και κανένας δεν βλέπει. Θυμάσαι, φίλτατε Πέτρο, που έσπειρες τον πανικό με το σπουδαίο σου ύφος το 2000 στους Φροντιστές μιας ακριτικής πόλης προαναγγέλλοντας το τέλος των φροντιστηρίων; Όσοι διαχειρίστηκαν την Π.Δ.Σ. και την Ενισχυτική Διδασκαλία διασπάθισαν ευρωπαϊκά κονδύλια κα ουδέποτε λογοδότησαν ούτε για τις επιλογές τους ούτε για την προσωπική τους ανεπάρκεια. Δεν φταίνε όμως μόνο αυτοί. Φταίνε και οι «αριστερές» επιφυλλίδες της Αυγής που γράφουν σήμερα ότι η Π.Δ.Σ. ήταν «ανάσα ανακούφισης» των ασθενέστερων στρωμάτων! Η «αριστερή» αφέλεια στηρίζει κρατικές δεξιές πολιτικές σε όλο της το μεγαλείο. Το πολιτικό σύστημα είναι παντελώς ανίκανο με ευθύνη και συνυπευθυνότητα όλων του των δυνάμεων. Υπομονή όμως σύντροφοι έρχεται το νέο ιντερνετικό και διαδικτυακό κρατικό φροντιστήριο. Μακάρι φίλτατοι γιατί αυτό θα λειτουργήσει αν οργανωθεί σωστά όπως οι σημειώσεις του Κ.Ε.Ε επί Αρσένη και Κασσωτάκη. Εμείς πρώτοι θα αξιοποιήσουμε το νέο κρατικό διαδικτυακό φροντιστήριο στη διδακτική πράξη! Και για να κλείσουμε με ένα ευχάριστο, γνωστός φωτορεπόρτερ στη χθεσινή συνέντευξη των 4 Υπουργών της Παιδείας είπε αστειευόμενος στον Γιάννη Πανάρετο «με έναν ακόμα κάνετε πεντάδα αλλά δεν υπάρχει καρέκλα στο panel!». Η Άννα στο ίδιο μήκος κύματος σχολίασε «Τώρα είμαστε πολλοί και τα προλαβαίνουμε όλα!»

Με στοιχεία εξοντωτικού ανταγωνισμού συνεχίζεται «η μάχη των εγγραφών» στα φροντιστήρια. Οι δωρεές και οι προσφορές υποδηλώνουν την ανησυχία των Φροντιστών αναφορικά και με την προσέλευση των μαθητών αλλά και με τη δυνατότητα των γονέων τους να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες μιας πρωτόγνωρης οικονομικής δυσπραγίας. Όταν όμως τα δίδακτρα κινούνται σε αξίες εξαιρετικά χαμηλότερες του κόστους, ο ανταγωνισμός εξοντώνει κάθε έννοια νομιμότητας. Όταν στην πρώτη τάξη του Λυκείου υπάρχουν προσφορές με διψήφια σε ευρώ μηνιαία δίδακτρα βασικού προγράμματος, τότε ευλόγως μπορούμε να αναρωτηθούμε για την ποιότητα και την αξιοπιστία της προσφερόμενης υπηρεσίας. Όταν τα δίδακτρα ευτελίζονται, ευτελίζεται μοιραία και η αντιμίσθια των καθηγητών μας. Το φροντιστήριο οφείλει να ισορροπήσει ανάμεσα στην απόλυτα αποδεικνυόμενη νομιμότητα και στην κοινωνική του ευαισθησία ως προσιτό και λαϊκό σχολείο. Ο εξοντωτικός ανταγωνισμός ανάμεσα στα νόμιμα φροντιστήρια που έχουν όνομα και διεύθυνση πρέπει να περιοριστεί στο πλαίσιο της υγιούς άμιλλας. Η προσωπική εμπειρία όλων μας πιστοποιεί ότι κανένα αγοραίο τρικ εκπτώσεων και δωρεών δεν μακροημερεύει. Η επιτυχία χτίζεται με παιδαγωγική σύνεση και πάγιες ηθικές αντιπαροχές. Αντί επομένως να πυροβολούμε τον εαυτό μας, ας συνειδητοποιήσουμε ότι η απόλυτη νομιμότητα, η ποιότητα αλλά και οι συνεργατικές μορφές αμοιβαίας ωφέλειας θα δώσουν προοπτική και ανάπτυξη και θα ακυρώσουν τον ρόλο του εξοντωτικού ανταγωνισμού της μαύρης παιδείας που κάνει και αυτή τις δικές της μαύρες προσφορές.