hagitegas.gr

•  Οι πληγές του εξεταστικού
  1. Η πρώτη και κατηγορηματική διαπίστωση είναι το γεγονός ότι οι γενικές εξετάσεις αποτελούν μια αξιοκρατική διαδικασία επιλογής την οποία ορθώς εμπιστεύονται οι μαθητές, οι γονείς και η κοινωνία στο σύνολό της.
  2. Οι επισημάνσεις που ακολουθούν έχουν ως μοναδικό στόχο την προστασία και τη θωράκιση αυτής της διαδικασίας για να μπορούμε ως δάσκαλοι να κοιτάμε στα μάτια τους έφηβους μαθητές μας.
• Η επιλογή και η στάθμιση των θεμάτων
  1. Τα φαινόμενα προχειρότητας και λανθασμένων θεμάτων στις εξετάσεις έχουν πολλαπλασιασθεί τα τελευταία χρόνια με κορυφαία χαρακτηριστικά παραδείγματα τα λάθη στα Μαθηματικά της Γ΄ Λυκείου και την Φυσική της Β΄ Λυκείου.
  2. Η βασικότερη αιτία είναι η αδυναμία στάθμισης των θεμάτων καθώς η τεράστια εργασία υποδομής που επί σειρά ετών έγινε στο Κ.Ε.Ε. με τις περίφημες τράπεζες θεμάτων εγκαταλείφθηκε και δεν προσαρμόσθηκε στα νέα δεδομένα.
  3. Η άμεση λύση που μπορεί να δοθεί στο σημερινό πλαίσιο είναι τουλάχιστον η αύξηση του αριθμού των λυτών από 2 σε 10. Η παρουσία μάλιστα  στο σώμα των λυτών των φροντιστών θα αποτελούσε πράξη υπέρβασης και δικαιοσύνης καθώς οι φροντιστές διαθέτουν μια πολύτιμη εμπειρία η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί.
• Τα μεγάλα ποσοστό των αναβαθμολογήσεων
  1. Η προχειρότητα της βαθμολόγησης δε φαίνεται μόνο από το μεγάλο πλήθος των αναβαθμολογήσεων αλλά και από την άποψη των ίδιων των βαθμολογητών οι οποίοι σε σχετική έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων δηλώνουν – επτά στους δέκα – ότι κάνουν τη δουλεία αυτή μόνο και μόνο επειδή τους υποχρέωσαν.
  2. Το φαινόμενο εντοπίζεται κυρίως στα θεωρητικά μαθήματα και επιγραμματικά έχει τις εξής αιτίες: τις πολλές εξετάσεις σε ελάχιστο χρόνο, την παντελή απουσία συντονισμού των βαθμολογικών κέντρων, τις ασάφειες των θεμάτων και την προσωπικότητα του βαθμολογητή.
  3. Η άμεση λύση στο ζήτημα των βαθμολογήσεων είναι η δημιουργία ενός πρότυπου βαθμολογικού κέντρου στο οποίο θα γίνεται η πιλοτική διόρθωση 300 π.χ. γραπτών από κάθε μάθημα και εν συνεχεία θα αποστέλλεται αναλυτική μοριοδότηση των λαθών στα υπόλοιπα βαθμολογικά κέντρα.
  4. Πρέπει ακόμα να επισημανθεί η έλλειψη επιμόρφωσης σε θέματα βαθμολόγησης και η απουσία αξιολόγησης της επάρκειας καθώς μάλιστα τα διδακτικά προβλήματα μεταφέρονται στη βαθμολόγηση.

     [Εδώ μπορεί να παρατεθεί ο πίνακας αναβαθμολογήσεων % για το 2001 και 2002]

• Το φαινόμενο της αντιγραφής
  1. Είναι φανερό και καταγράφεται σε σχετικές έρευνες ότι έχουμε διολισθήσει σε μια πιο χαλαρή επιτήρηση η οποία επιτρέπει το φαινόμενο της αντιγραφής κυρίως στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού – λάθους και αντιστοίχισης.
  2. Μια άμεση λύση είναι ο επανασχεδιασμός της λειτουργίας τόσων πολλών εξεταστικών κέντρων αλλά η διασφάλιση του ενιαίου χαρακτήρα της επιτήρησης σε ολόκληρη την επικράτεια, με σεμινάρια τω καθηγητών για το ρόλο και τις αρμοδιότητες που πρέπει να έχουν.
      
• Η παραμόρφωση που επιφέρει η συμμετοχή της προφορικής βαθμολογίας
  1.  Αν έχουμε δύο μαθητές βαθμολογικά ισοδύναμους, δηλαδή, με την ίδια γραπτή και προφορική βαθμολογία και η μόνη τους διαφορά είναι μια μονάδα παραπάνω του ενός στην προφορική βαθμολογία μαθήματος αυξημένης βαρύτητας (Αρχαία Κατεύθυνσης, Μαθηματικά Κατεύθυνσης, Αρχές Οικονομικής Θεωρίας κ.α.), αυτό μεταφράζεται σε 87 μόρια! στην κλίμακα εισαγωγής.
     

     	Α΄ μαθητής Θεωρητικής			Β΄ μαθητής Θεωρητικής
     	Προφορικά	Γραπτά		Προφορικά	Γραπτά
     Αρχαία	18	16		17	16
     Ιστορία	14	15		14	15
     Λογοτεχνία	12	13		12	13
     Λατινικά	18	17		18	17
     Νεοελληνική Γλώσσα	14	13		14	13
     Ιστορία	15	13		15	13
     Φυσική	16	15		16	15
     Βιολογία	17	16		17	16
     Μαθηματικά	15	13		15	13
     Αρχές Οικονομικής Θεωρίας	18	16		17	16

  2. Ο μαθητής Α΄ συγκεντρώνει 15.187 μόρια στο 1^ο επιστημονικό πεδίο και ο μαθητής Β΄ συγκεντρώνει 15.100 στο ίδιο πεδίο.
  3. Η αδικία είναι χαρακτηριστική καθώς η προφορική βαθμολογία ενέχει στοιχεία ανθρώπινης υποκειμενικότητας η οποία μπορεί να σημαίνει για τον μαθητή Β΄ την απώλεια μιας σχολής της πρώτης του προτίμησης ή την αναγκαστική επιλογή πόλης μακριά από τον τόπο της διαμονής του με το συνακόλουθο κόστος σπουδών.
  4. Ο μαθητής Α΄ συγκεντρώνει 15.110 μόρια στο 5^ο επιστημονικό πεδίο ενώ ο μαθητής Β΄ μόλις 15.023!
      
  5. Το φαινόμενο αυτής της σημαντικής παραμόρφωσης τροφοδοτεί και την αθέμιτη συναλλαγή την «μαύρη παιδεία» ιδιαίτερων μαθημάτων με το δέλεαρ του προφορικού βαθμού.  
     
• Η επιτακτική ανάγκη ύπαρξης βαθμολογικής βάσης
  1. Για μια ακόμη χρονιά είχαμε το φαινόμενο εισαγωγής χιλιάδων υποψηφίων με βαθμό κάτω από τη βάση˙ δεν περιποιεί ιδιαίτερη τιμή το εκπαιδευτικό μας σύστημα η εισαγωγή στην ανώτατη τριτοβάθμια υποψηφίων με μέσο όρο γραπτής βαθμολογίας 3! (στην κλίμακα 0 – 20).
  2. Το φαινόμενο της μη ύπαρξης βαθμολογικής βάσης υποβοηθά την λογική της ήσσονος προσπάθειας η οποία διαπερνά το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
  3. Κατεβάζοντας τον πήχυ δεν δημιουργούμε πρωταθλητές αλλά αγράμματους. 
     
• Η διαδικασία επιλογής για το 10% των θέσεων
  1. Έχουν αρθεί οι λόγοι που το επέβαλλαν σε κάποια συγκυρία και πρέπει άμεσα να αναθεωρηθεί!

“Η εθνική υπόθεση της Παιδείας δεν αφήνει περιθώρια για κομματικούς και μικροκομματικούς ανταγωνισμούς, ούτε για εντάσεις μεταξύ των φορέων της εκπαιδευτικής κοινότητας”. Η διατύπωση αυτή σε αρκετές παραλλαγές, αλλά πάντοτε με το ίδιο νοηματικό περιεχόμενο, υπήρξε ανέκαθεν προαναγγελία ή επωδός όλων των Υπουργών της Παιδείας της μεταπολίτευσης. Κανένας δε διαφώνησε ποτέ με αυτή την άποψη αλλά και ουδείς έκανε πράξη την “ευρύτατη συναίνεση” η οποία αναμφιβόλως εξασφαλίζεται μόνο όταν ο σχεδιασμός και η χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής είναι ανεξάρτητη από την κρατική εξουσία και τους πειρασμούς της.

                 Οι μονομερείς προσπάθειες όμωs ανεξάρτητα από τις αγαθές προθέσεις και από την αξία των επιχειρούμενων μεταρρυθμίσεων, έχουν προκαλέσει την απορύθμιση όλου του εκπαιδευτικού συστήματος.                 Ο εκάστοτε Υπουργός νομοθετεί χωρίς συνέχεια και συνέπεια, με γνώμονα τις προσωπικές του πεποιθήσεις και χωρίς να αφουγκράζεται θεσμοθετημένους φορείς που δημιουργούνται, εξυπηρετούν την συγκυρία και το υπουργικό προφίλ για να αδρανοποιηθούν στη συνέχεια. Ενδεικτική απαρίθμηση η περίπτωση του ταλαιπωρημένου Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, του Κ.Ε.Ε., της Εθνικής Εστίας Επιστημών και βέβαια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου που άλλοτε πρωταγωνιστεί και άλλοτε περιθωριοποιείται.                 Έκπληκτοι γονείς και μαθητές, οι οποίοι προ ολίγων ετών, με το ίδιο κυβερνητικό σχήμα, ανακάλυπταν σε ολοσέλιδες έγχρωμες καταχωρησεις ότι “τώρα πια δε χρειάζεται φροντιστήριο” ανακαλύπτουν τώρα στις ίδιες πανάκριβες καταχωρήσεις ότι το κρατικό φροντιστήριο αποτελεί την αξιόπιστη επιλογή που προετοιμάζει “δωρεάν”, με αξιώσεις επιτυχίας, τους μαθητές για τις γενικές εξετάσεις.                 Οι διάφορες προσωπικές επιλογές, που θεσμοθετούν όργανα και πολιτικές μιας χρήσεως, αποκρύπτουν όμως το ίδιο αμείλικτο ερώτημα: “Ποιος φοβάται την ελευθερία στην εκπαίδευση και γιατί;” Μήπως τελικά η κρατική εκπαίδευση υπηρετεί το εκάστοτε κράτος και πειθαναγκάζεται στις ιδεολογικές του δεσμεύσεις;                 Το δημόσιο αγαθό της Παιδείας μπορεί να ευδοκιμήσει με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότιμης πρόσβασης με την δημόσια ευθύνη θεσμοθετημένων οργάνων χωρίς αποκλεισμούς και ποσοστώσεις, με κριτήριο την επιστημονική επάρκεια και προσφορά, ενώ αναμφισβήτητος και κυριαρχικός ρόλος μιας εμπνευσμένης πολιτικής είναι η διαμόρφωση αυτού του πλαισίου της δημοκρατικής λειτουργίας.                 Η αποδέσμευση από την παρωχημένη αντίληψη ότι το κράτος πρέπει να παράγει και να αστυνομεύει τα πάντα, πρέπει να συνδυασθεί με την πολιτική αρετή της προσμονής των αποτελεσμάτων μιας επιλογής καθώς η υπόθεση της Παιδείας προσομοιάζει με ένα δίδαγμα της φύσης, το κινέζικο μπαμπού Κοβέι που για πέντε χρόνια αναπτύσσει ένα πολύπλοκο σύστημα ριζών για να φθάσει στο τέλος του πέμπτου χρόνου από το μικροσκοπικό βλαστάρι των ολίγων εκατοστών σε ένα επιβλητικό φυτό εικοσιπέντε μέτρων!   

Η παρουσίαση του προγράμματος Παιδείας της Ν. Δ. αποτελεί αναμφισβήτητα ένα βήμα προόδου στο πολιτικό μας σύστημα καθώς για πρώτη φορά πέρα από διαπιστώσεις και γενικότητες υπάρχουν δεσμεύσεις και μέτρα τα οποία ανοίγουν  διάλογο απόψεων και επιχειρημάτων χωρίς τους εκ προοιμίου περιττούς αφορισμούς οι οποίοι προκαλούν το κοινό αίσθημα.

Η προσέγγιση των ζητημάτων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σ’ αυτόν τον διάλογο οφείλει να απαλλαγεί οριστικά από το φροντιστηριακό σύνδρομο και από την υποκριτική ιδεοληψία της δήθεν "παραπαιδείας" η οποία αποτελεί μια ποιοτική εκπαιδευτική πραγματικότητα εβδομήντα ετών που ωστόσο εξακολουθεί σ’ ένα σύγχρονο κόσμο ανοιχτής παιδείας και γνώσης να αντιμετωπίζεται ως εκπαιδευτική παρέκκλιση!

Το ηθικό δίδαγμα μπορεί να συναχθεί από την αντιμετώπιση του παράλληλου σχολείου της λαïκής παιδείας στην προηγμένη –φαντάζομαι- Ιαπωνία η οποία θεωρεί δημιουργικό και εξισωτικό παράγοντα του συστήματος παιδείας ένα τεράστιο δίκτυο φροντιστηρίων (juku) που λειτουργούν αρμονικά στο εκπαιδευτικό περιβάλλον πάνω από 60 χρόνια, χωρίς τις αντιλήψεις ενός παρωχημένου λαïκισμού που ενοχοποιεί την ιδιωτική πρωτοβουλία και τις ζωντανές δυνάμεις μιας χρήσιμης διαφορετικότητας. Ο εκσυγχρονισμός του πολιτικού μας λόγου επιβάλλει την απάλειψη του απαξιωτικού όρου "παραπαιδεία" για τα νόμιμα φροντιστήρια στα οποία βρίσκουν πρόσβαση γνώσης  τα παιδιά των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων.

Η ιστορία των φροντιστηρίων στη νεότερη Ελλάδα η οποία έχει την αφετηρία της στις αρχές του προηγούμενου αιώνα (!) δείχνει ότι το παράλληλο ιδιωτικό λαïκό σχολείο αντιμετωπίσθηκε πάντα από τους οπαδούς της "κανονικότητας" με τρόπους εξαιρετικά ανεπιτυχείς και διαχρονικά αναποτελεσματικούς: το εξεταστικό σύστημα και το κρατικό φροντιστήριο.

Το εξεταστικό σύστημα υπήρξε για όλες τις μεταρρυθμίσεις και τις αλλαγές ο μεγάλος πειρασμός καθώς πολλοί ονειρεύθηκαν με τις συχνές αλλαγές τον μαγικό συνδυασμό που θα εξουδετέρωνε τον πρωταγωνιστικό ρόλο των φροντιστηρίων. Άλλοτε με λιγότερα και άλλοτε με περισσότερα μαθήματα το εξεταστικό δεν συνοδεύθηκε ποτέ από τις τομές αναβάθμισης του μορφωτικού ρόλου του σχολείου για να καθιστά τους μαθητές γνωστικά έτοιμους στην αξιολόγηση που το ίδιο είχε θεσπίσει.

Ανάλογες λογικές ατυχώς διαχέει και το πρόγραμμα της Ν. Δ. στο οποίο οι χρήσιμες ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις διακόπτονται αναίτια στην Α΄ και την Β΄ Λυκείου εκεί δηλαδή που χρειάζονται περισσότερο με προφανή στόχο τη μείωση της   φροντιστηριακής ανάγκης. Η κατάργηση επίσης των εξετάσεων της Β΄ τάξης θα δημιουργήσει εκ νέου το φαινόμενο μεγάλο μέρος των αποφοίτων να ξαναδοκιμάζουν καθώς από κουλτούρα και ψυχολογία, οι δοκιμασίες πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν ήταν ποτέ στην χώρα μας εξετάσεις της μιας και καθοριστικής φοράς και πάντοτε οι μαθητές με την παρότρυνση των γονέων έδιναν στον εαυτό τους το περιθώριο μιας δεύτερης προσπάθειας η οποία στο υπάρχον σύστημα είναι ενσωματωμένη με προαιρετικό τρόπο στην λυκειακή βαθμίδα.

Ένας άλλος στόχος των αλλαγών στην Παιδεία ήταν πάντα η προσπάθεια καθιέρωσης της κρατικής φροντιστηριακής βοήθειας η οποία ξεκίνησε την δεκαετία του ’30(!), επανήλθε την δεκαετία του ’80 με τα περίφημα μεταλυκειακά κέντρα και ήρθε ξανά στο προσκήνιο το ’99 με την πρόσθετη διδακτική στήριξη και την ενισχυτική διδασκαλία με τον ευρωπαϊκό μανδύα προγραμμάτων για την καταπολέμηση της μαθητικής διαρροής που άλλαξαν βέβαια περιεχόμενο και στόχο χωρίς κανένα αποτέλεσμα όπως έδειξαν όλες οι εκθέσεις αξιολόγησης των πεπραγμένων.

Η ανάγκη της πρόσθετης διδακτικής στήριξης υπάρχει στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και η πολιτεία το αναγνωρίζει με την θέσπιση ανάλογων προγραμμάτων. Η ανάληψη όμως εκ μέρους του κράτους της ευθύνης αυτής δεν απαιτεί με κανένα τρόπο αυτό να γίνεται αποκλειστικά και μόνο σε δημόσια εκπαιδευτήρια τη στιγμή μάλιστα που υπάρχουν τα φροντιστήρια. Αποτελεσματική στήριξη μπορεί να επιτευχθεί με απευθείας χρηματοδότηση των γονέων και ειδικά των φτωχότερων με τα "κουπόνια παιδείας" και αυτοί με τα παιδιά τους να επιλέξουν με ποιον τρόπο θα προετοιμασθούν καλύτερα.

Το Δημόσιο Χρήμα και η Ιδιωτική Επιλογή είναι μια σύγχρονη, ρεαλιστική και κοινωνικά δίκαιη πολιτική καθώς όλες οι έρευνες δείχνουν ότι τελικά οι δημόσιες δαπάνες χρηματοδοτούν τις σπουδές των πλουσιοτέρων με επακόλουθο η "δωρεάν" κρατική παιδεία να μην μπορεί να αμβλύνει τις ανισότητες στην διαμόρφωση ανθρωπίνου κεφαλαίου. Το "voucher system" και το "charter system" αποτελούν σήμερα την αιχμή του δόρατος στις διεκδικήσεις του αμερικανικού "μαύρου κινήματος" για να μπορέσουν τα παιδιά των μαύρων και των φτωχών μεταναστών να λάβουν ποιοτική και ανταγωνιστική εκπαίδευση.

Με δεδομένη την κρίση του εκπαιδευτικού μας συστήματος απαιτείται μια νέα τολμηρή πολιτική η οποία να διαπνέεται θαρρετά από την λογική ανάγκη της σταδιακής και συντεταγμένης αποκρατικοποίησης της Παιδείας, η οποία είναι εμφανής στο πρόγραμμα της Ν.Δ. αλλά πρέπει να ενισχυθεί χωρίς το φόβο του κόστους αλλά με την προσδοκία του αποτελέσματος.