Category: ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Η αλήθεια είναι ότι οι πολλές ψηφίδες δεν έχουν αποκαλύψει πλήρως το μωσαϊκό της διεργασίας της μάθησης, η οποία έχει βιολογική βάση, αλλά είναι εξαρτώμενη και από αυτό που λέμε μαθησιακό-παιδαγωγικό περιβάλλον, που με τη σειρά του προκαλεί βιολογικές αλλαγές σχετικές με τη μαθησιακή διεργασία∙ μια αμφίσημη σχέση, την οποία μπορούμε να κατανοήσουμε αν καταλάβουμε καλύτερα και τους δύο παρτενέρ, το βιολογικό υπόβαθρο και το κατάλληλο παιδαγωγικό-εκπαιδευτικό πλαίσιο.(Άρθρο του Σταμάτη Αλαχιώτη στο Βήμα)

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όταν διαβάζουμε; Τι μας αποκαλύπτουν οι σύγχρονες έρευνες για τη λειτουργία του εγκεφάλου; Υπάρχουν σύγχρονες τεχνικές που να προάγουν το διάβασμα; Ποιες τεχνικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν από γονείς, εκπαιδευτικούς και ποιες από τους εφήβους και τους νέους; Με ποιον τρόπο μπορούν να συνεργασθούν γονείς, νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και βιβλιοθηκονόμοι σε αυτό το επίπεδο; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα στα οποία θα κληθούν να απαντήσουν επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό στη διήμερη εκδήλωση που διοργανώνεται την Παρασκευή 18 και το Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2011 στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος Ευγενίδου.

Τη σημαντική συμβολή που μπορούν να έχουν οι γονείς στις σχολικές επιδόσεις των παιδιών τους αναδεικνύουν στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) που επεξεργάστηκαν οι ειδικοί του διεθνούς προγράμματος αξιολόγησης μαθητών του οργανισμού (PISA). Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της σχετικής έρευνας, που είδαν σήμερα το φως της δημοσιότητας, οι 15χρονοι μαθητές που διάβαζαν με τους γονείς τους στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου, εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τους μαθητές που ξεκίνησαν τη μαθητική τους ζωή με λίγη ή καθόλου βοήθεια από τους δικούς τους γονείς. Όπως επισημαίνεται, μάλιστα, στη σχετική έκθεση οι καλές επιδόσεις των μαθητών που έχουν βοήθεια από τους γονείς τους, δεν σχετίζονται με το οικονομικό επίπεδο ή το κοινωνικό υπόβαθρο της οικογένειας. Ειδικότερα, οι 15χρονοι μαθητές των οποίων οι γονείς δήλωσαν ότι διάβαζαν με τα παιδιά τους “κάθε μέρα ή σχεδόν κάθε μέρα” -ή “μια ή δυο φορές την εβδομάδα”- εμφάνισαν πολύ καλύτερες επιδόσεις στα αξιολογικά τεστ του προγράμματος PISA σε σχέση με τους μαθητές οι γονείς των οποίων διάβαζαν σχολικά ή και εξωσχολικά βιβλία με τα παιδιά τους “ποτέ ή σχεδόν ποτέ” ή μόνο “μία ή δύο φορές την εβδομάδα”. Ένα άλλο σημαντικό συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνα για τους γονείς είναι ποτέ δεν είναι αργά για να ασχοληθούν με τα παιδιά τους. Για παράδειγμα, οι 15χρονοι μαθητές που συζητούν με τους γονείς τους πολιτικά ή κοινωνικά θέματα τακτικά εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις από τους συνομηλίκους τους που δεν έχουν την ίδια τύχη. Με τις καλές επιδόσεις των μαθητών συνδέονται, επίσης, οι συζητήσεις με τους γονείς τους για βιβλία, κινηματογραφικές ταινίες ή ακόμη και για τηλεοπτικά προγράμματα, οι συζητήσεις με περιεχόμενο “πώς τα πάνε στο σχολείο”, ακόμη και η συγκέντρωση της οικογένειας γύρω από το τραπέζι την ώρα του φαγητού. (πηγή το “Εθνος”)

Πάλι δεν διάβασες; Μια ερώτηση – επίκριση, που βασανίζει παιδιά και γονείς και σίγουρα έχει σχέση με την επίδοση και με τη σχέση του μαθητή με το σχολείο. Ο τρόπος που θα οργανώσει ένα παιδί το διάβασμά του παίζει καταλυτικό ρόλο, όχι μόνο στην επίδοσή του στο σχολείο, αλλά κυρίως στην εικόνα και τη σχέση που θα αναπτύξει με τη μάθηση γενικότερα, αναφέρει η σχολική εξελικτική ψυχολόγος και συνεργάτης του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών Φρόσω Μήτσιου.
“Αν το παιδί δεν μπορεί να μάθει με τον τρόπο που το διδάσκουμε, τότε πρέπει να το διδάξουμε με τον τρόπο που μπορεί να μάθει”, τονίζει η κ. Μήτσιου, επικαλούμενη τη Μαρία Μοντεσσόρι (σ.σ. Ιταλίδα παιδαγωγός, που επινόησε το μοντεσσοριανό παιδαγωγικό σύστημα, το οποίο ήταν πρωτοποριακό για την εποχή του κι εξακολουθεί να εφαρμόζεται και σήμερα σε μοντεσσοριανές σχολές ή σχολεία).
Πολλές φορές, οι συνεχείς επιπλήξεις για το διάβασμα επιδρούν αρνητικά στο παιδί, το οποίο από αντίδραση οδηγείται σε μειωμένη επίδοση ή στη δημιουργία της αίσθησης ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει. “Στην περίπτωση που ένα παιδί έχει μειωμένη από απόδοση στο σχολείο” , επισημαίνει η κ. Μήτσιου, “οι γονείς θα πρέπει να ψάξουν μήπως έχει πρόβλημα όρασης ή ακοής, μαθησιακές δυσκολίες ή ψυχολογικά προβλήματα ή μήπως είναι θύμα παρενόχλησης από άλλα παιδιά. Ακόμη θα πρέπει να φροντίσουν να έχει την κατάλληλη διατροφή, γιατί η διατροφή επηρεάζει την επίδοση και τη μνήμη”.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν το παιδί να διαβάζει μόνο του; “Είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι γονείς ότι δεν ‘διαβάζουμε’ όλοι μαζί τα μαθήματα της επόμενης μέρας, αλλά στην ουσία βοηθάμε ή καλύτερα μαθαίνουμε το παιδί (ιδίως στις πρώτες τάξεις του δημοτικού) να οργανώνει τη μελέτη του, ώστε να είναι αποδοτική και όσο το δυνατόν λιγότερο κουραστική.
Αυτό ενισχύει την αίσθηση της υπευθυνότητας στο παιδί και του δίνει μια εικόνα για τις δυνατότητες, τις αδυναμίες του και τον εκτιμώμενο χρόνο που απαιτείται. Στόχος του γονέα είναι να επιτύχει το παιδί αυτό που ονομάζουμε αυτορρύθμιση”, απαντά η κ. Μήτσιου.
Μερικοί τρόποι που συνιστώνται στους γονείς για να μπορέσει το παιδί να αυτορρυθμιστεί είναι:
– Να προτείνουν στο παιδί να τοποθετήσει το πρόγραμμα της εβδομάδας σε σημείο που να μπορεί να το βλέπει εύκολα, όπως στο γραφείο, στην πόρτα, στην ντουλάπα του δωματίου του, χωρίς να χρειάζεται να του το υπενθυμίζουν συνεχώς.
– Να το βοηθήσουν να οργανώσει το χώρο του δωματίου του με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην επηρεάζεται την ώρα της μελέτης από άλλα ερεθίσματα, όπως από το γραφείο να μην έχει θέα έξω από το παράθυρο, να κλείνει την πόρτα για να μην αποσπάται η προσοχή του από άλλους θορύβους (δικές τους συζητήσεις, τηλεόραση, άλλες ηλεκτρικές συσκευές) και να προσαρμόσουν το φωτισμό, ώστε η μελέτη να είναι πιο ξεκούραστη για τα μάτια.
– Μέρος της οργάνωσης είναι και η έγκαιρη προετοιμασία του σχολικού εξοπλισμού (τσάντα με βιβλία της ανάλογης ημέρας, κασετίνα με όλα τα απαραίτητα)- στην αρχή με βοήθεια από τους γονείς, αλλά στη συνέχεια από το ίδιο το παιδί.
– Να του δείξουν τη σωστή στάση του σώματος στο γραφείο ή ακόμη και στον υπολογιστή προσαρμόζοντας την καρέκλα στην ανάλογη θέση. Να αφήσουν το παιδί να το ακολουθήσει κι αν δουν ότι το ξεχνά, να το υπενθυμίσουν
– Αναφορικά με τις δραστηριότητες εκτός σχολείου, πολλοί γονείς σκέφτονται να στείλουν τα παιδιά για εκμάθηση ξένων γλωσσών, μουσικών οργάνων, αθλημάτων. Οι γονείς δεν πρέπει να ξεχνούν ότι αυτό που χρειάζεται το παιδί είναι ξεκούραση και εκφόρτιση από το άγχος των τόσων υποχρεώσεων, συνήθως μέσω παιχνιδιού. Θα πρέπει να ρωτήσουν το παιδί με τι θα ήθελε να ασχοληθεί, προσπαθώντας να περιορίσουν τις δικές τους προσδοκίες ή (ανεκπλήρωτα) όνειρα- για παράδειγμα να μάθει πιάνο, γιατί στους ίδιους αρέσει η κλασική μουσική.
– Να αποφεύγουν να ζητούν από το παιδί να ξεκινήσει το διάβασμα, μόλις επιστρέψει από το σχολείο ή μετά από το παιχνίδι, καθώς αυτό το διάστημα είναι για ξεκούραση ή για να ενισχυθεί η ποιοτική επικοινωνία με το παιδί, μέσω συζήτησης (μοίρασμα σκέψεων και συναισθημάτων της ημέρας).
– Βοηθητικό είναι να ξεκινήσει το παιδί να διαβάζει τα πιο δύσκολα μαθήματα στην αρχή και να μην τα αφήσει στο τέλος που θα είναι πιο κουρασμένο.
– Αντίστοιχα, μπορεί να διαβάσει πρώτα αυτά που βαριέται ή που του προξενούν μειωμένο ενδιαφέρον ώστε να κινητοποιείται στη συνέχεια να διαβάσει κι αυτά που του αρέσουν περισσότερο.
– Να κάνει μικρά και συχνά διαλλείματα, ακόμη κι αν δεν νιώθει ιδιαίτερα κουρασμένο.
– Αν το δυσκολεύουν τα θεωρητικά μαθήματα (π.χ. ιστορία), να του προτείνουν εναλλαγή με πρακτικά μαθήματα (π.χ. μαθηματικά). Στα θεωρητικά θα το βοηθήσει αρκετά, αν οι γονείς του δείξουν τρόπους εκμάθησης όπως, να δίνει μια κεντρική ιδέα- τίτλο, λέξεις – κλειδιά ή να υπογραμμίζει σημαντικά κομμάτια σε κάθε παράγραφο και γενικότερα να παρατηρεί εικόνες. Οι γονείς πρέπει να προτείνουν στο παιδί να κάνει μια επανάληψη το βράδυ, πριν πάει για ύπνο. Να αποφεύγουν να είναι μ’ ένα βιβλίο από πίσω του και να του διαβάζουν φωναχτά το μάθημα, γιατί αυτό αποτελεί μεν παθητική διαδικασία μάθησης, αλλά του δίνει την εικόνα ότι δεν μπορεί να το κάνει μόνο του.
– Να περιορίσουν ή ν’ αποφεύγουν, όσο είναι εφικτό, να απευθύνονται στο παιδί, χρησιμοποιώντας προστακτική (όπως: γράψε, διάβασε κ.λπ.) και να επιλέξουν να το παρακινούν με εκφράσεις, όπως: “έλα να διαβάσεις τώρα που είσαι ξεκούραστος”.
– Αντίστοιχα, όταν εξαντλούνται τα αποθέματα υπομονής τους, να μην απειλούν το παιδί , λέγοντας “αν δεν διαβάσεις τα μαθήματά σου δεν θα βγεις για παιχνίδι”. Αντί γι’ αυτό, μπορούν να πουν: “όταν τελειώσεις τα μαθήματά σου, μπορείς να πας για παιχνίδι”.
– Να θυμούνται να ενισχύουν την προσπάθεια που κάνει το παιδί.
Για να επιτευχθούν τα προηγούμενα και να ενισχυθεί η ικανότητα μελέτης είναι απαραίτητα δυο ακόμη στοιχεία: μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή (τρίωρα γεύματα, τριάδες γευμάτων [ενδεικτικά: α) ζωική (όπως, κοτόπουλο, γάλα, γιαούρτι), β) αμυλώδη (δημητριακά, πατάτα, ξηροί καρποί) και γ) φρέσκια (φρούτο, χυμός) τροφή] και επαρκής ύπνος (περίπου 8 ώρες).

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ