Category: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΑ

O Mark Bray είναι καθηγητής στο τμήμα της Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου του Hong Kong και βασικός συνεργάτης του Διεθνούς Ινστιτούτου Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού της UNESCO, με ειδίκευση στις όψεις της  Shadow education ή αν θέλετε της φροντιστηριακής παράλληλης βοήθειας η οποία ανθεί σ’όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη.

Στο βιβλίο του “The Shadow Education System” (1999) μας δίνει συναρπαστικές ιστορικές πηγές για το φαινόμενο. Την ίδια χρονιά της έκδοσης του βιβλίου από την UNESCO το εθνικό παιδαγωγικό ερευνητικό μας ινστιτούτο με το γραφείο της ορολογίας του προσπαθούσε να μεταφράσει στην αγγλική γλώσσα την έννοια της “παραπαιδείας” “ένα καθαρά ελληνικό παραεκπαιδευτικό φαινόμενο”!

Με την ελπίδα οι μεταφραστές να έχουν αποκτήσει επιτέλους πρόσβαση στο διαδίκτυο, να πρόσθεσαν στα “αγαπημένα” διεθνείς εκπαιδευτικούς οργανισμούς όπως το www.unesco.org/iiep και χωρίς να έχω την απαίτηση να αυτομαστιγωθούν για την ιδεολογική τους εθελοτυφλία, γιατί η αλήθεια απαιτεί θάρρος, τους μεταφέρουμε σήμερα στη μακρινή Καμπότζη.

Ο Mark Bray παραθέτει μια αξιόλογη πηγή του φαινομένου με τίτλο: Same Class, Same Teacher.

“Η σχολική χρονιά στην Phnom Penh την πρωτεύουσα της Cambodia φθάνει στο τέλος της. Ένας μαθητής της τελευταίας τάξης χτυπά μ’ένα σωλήνα μια ανασταλμένη πλήμνη που εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό μ’ένα κουδούνι στις άλλες χώρες. Όμως οι μαθητές της τελευταίας τάξης αφήνουν τα θρανία τους μόνο για ένα σύντομο διάλλειμα. Η δημόσια εκπαίδευση έχει μόλις τελειώσει και η ιδιωτική αρχίζει…

Πολλοί δάσκαλοι στη Καμπότζη συμπληρώνουν τους πενιχρούς επίσημους μισθούς τους κάνοντας συμπληρωματική παράδοση μαθημάτων σε μικρές ομάδες των ίδιων των “πρωινών” μαθητών τους! Οι μαθητές προκαταβάλλουν μια καθημερινή άμεση αμοιβή στο δάσκαλο πριν από την έναρξη του μαθήματος! “Δε μας αρέσει το σύστημα” παραπονιέται ένας γονιός, “αλλά δεν έχουμε καμιά δύναμη να το αλλάξουμε”. Οι γονείς ξέρουν καλά ότι πολλοί δάσκαλοι παραλείπουν σκόπιμα την κάλυψη μερικών μερών του προγράμματος σπουδών κατά την διάρκεια της σχολικής μέρας προκειμένου να εξασφαλισθεί μια αγορά για την συμπληρωματική παράδοση μαθημάτων. Οι δάσκαλοι πολλές φορές φθάνουν στο σημείο να βάζουν χαμηλούς βαθμούς απόρριψης για να επαυξήσουν την πελατεία τους. Με το κίνδυνο να κληθούν να επαναλάβουν την τάξη οι γονείς πληρώνουν όσο-όσο  για  συμπληρωματικά μαθήματα. Επειδή μάλιστα οι περισσότεροι γονείς δεν έχουν άλλες επιλογές έχουν αποδεχθεί αυτές τις ανεπίτρεπτες πρακτικές ως κανονικό γνώρισμα της σχολικής ζωής! Οι ανώτεροι κυβερνητικοί υπάλληλοι ανησυχούν για το σύστημα αλλά αποδεικνύονται ανίκανοι να το αλλάξουν”

Αυτά συμβαίνουν στην μακρινή Πνομ –Πενχ που είχε έρθει και στην εγχώρια πολιτική ατζέντα των πανεπιστημιακών συνελεύσεων της εποχής όταν οι Ερυθροί Χμερ του Πολ Ποτ το 1975 σε μια προσπάθεια επιστροφής στην αγροτική οικονομία προχώρησαν στην εκκαθάριση των μορφωμένων, σκοτώνοντας ακόμα και όποιον φορούσε γυαλιά…

Σήμερα το φροντιστηριακό φαινόμενο στη χώρα έχει εισέλθει στη φάση της καθιέρωσης και της νομιμοποίησης με την δημιουργία χιλιάδων ινστιτούτων πρόσθετης απογευματινής στήριξης για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

 Η δυτικότροπη ανάπτυξη και τα διψήφια ποσοστά στην οικονομία επέβαλαν νέους νόμους στην καταπολέμηση της εκπαιδευτικής διαφθοράς των παράνομων μαθημάτων χωρίς να περιορίσουν αισθητά το φαινόμενο.

Με δεδομένη τη παγκοσμιότητα του φροντιστηρίου μήπως έχει ωριμάσει  η ιδέα ενός διεθνούς φόρουμ με την ευθύνη του ερευνητικού μας ινστιτούτου που πρέπει να δει κατάματα την εκπαιδευτική μας πραγματικότητα. Ο Mark Bray τον οποίο η φροντιστηριακή κοινότητα κάλεσε στη χώρα μας στην παρουσίαση του βιβλίου “Η Ανατροπή του Ελληνικού Μύθου” μαζί με Γάλλους, Γερμανούς, Πορτογάλους, Κυπρίους και Τούρκους Φροντιστές διατυπώνει αξιοσημείωτες παρατηρήσεις από τη διεθνή εμπειρία για την δημιουργική συνύρπαξη του πρωινού σχολείου και του απογευματινού φροντιστηρίου. Μήπως αυτές ενδιαφέρουν τους σχεδιαστές της εκπαιδευτικής μας πολιτικής;

 

Υπέροχο το μάθημα στο ΒΦ12∙ εξαιρετικές μαθήτριες υψηλού επιπέδου∙ η ερευνητική και πάντα πρόθυμη σε διαδικτυακές αναζητήσεις Μαρία, η Δανάη, η Βάσια, η Φανούλα, η Βαγγελίτσα, η Μαρία που θέλει να σπουδάσει παιδαγωγικά…

Αναπόφευκτα η συζήτηση υπερβαίνει τα μαγνητικά πεδία και τις ηλεκτρικές δυνάμεις του μικρόκοσμου και φθάνει στα σύγχρονα προβλήματα και τις αγωνίες για τις σπουδές και τα επαγγέλματα. Τα κορίτσια της θεωρητικής κατεύθυνσης αποδεικνύουν, προς έκπληξη πολλών στο σχολείο τους, ότι η θεωρία του “εξεταστικά” χρήσιμου μαθήματος δεν ισχύει για όσους επιμένουν να προσεγγίζουν την γνώση στην ολότητα της.

Ευτυχώς υπάρχουν ακόμα μαθητές και μαθήτριες σ’ ένα σύστημα που έχασε το βηματισμό του και μοιάζει ανίκανο να εμπνεύσει δημιουργικά τους νέους ανθρώπους.

Η τελευταία συζήτηση την προηγούμενη εβδομάδα αφορούσε το κλίμα και τη φορτισμένη ατμόσφαιρα των πανελλαδικών εξετάσεων για τις οποίες προετοιμάζονται τα παιδιά της τωρινής δευτέρας τάξης του Λυκείου. Κάπως έτσι φτάσαμε στο Βοκκάκιο. Στο “Δεκαήμερο” που διαρκεί ένα δεκαπενθήμερο, όσο δηλαδή και η εξεταστική δοκιμασία των πανελλαδικών , δέκα νέοι για να γλυτώσουν την πανώλη καταφεύγουν σε μια υπέροχη εξοχή με πλούσια βλάστηση και άφθονα νερά, και ξεδιπλώνουν εκεί όλες τις πτυχές της εφηβικής τους δημιουργικής αθωότητας. Κάπως έτσι και ο Νεύτωνας, τρεις αιώνες αργότερα κυνηγημένος από την πανώλη , σε μια εξοχική απομόνωση, αναγεννήθηκε και με το φωτεινό μυαλό του έφτασε στους νόμους της βαρύτητας  και στη θεωρία των χρωμάτων…

Ο Φλωρεντίνος Βοκκάκιος που γεννήθηκε στο Παρίσι στις αρχές του 14ου αιώνα   σ’ αυτό το αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας βάζει τον άνθρωπο να παλεύει με την τύχη, να μαθαίνει να τη νικά και να την εκμεταλλεύεται. Η προσωπική αξία και η τύχη έρχονται στο επίκεντρο της αναγεννησιακής σκέψης και αίσθησης. Το “Δεκαήμερο” εκθειάζει τα προτερήματα του νέου ανθρώπου: τη νοημοσύνη, το ζήλο, την ακρίβεια και το μέτρο ως εργαλεία για τον άγρυπνο αυτοέλεγχο και τη δύναμη του ατόμου να κατευθύνει τελικά τα γεγονότα σύμφωνα με τα δικά του σχέδια.

Η αναμέτρηση των εξετάσεων την οποία βιώνει με πολλές ψυχολογικές διακυμάνσεις ένας έφηβος είναι ένας επώδυνος τοκετός μιας νέας προσωπικότητας που συνειδητοποιεί τους κανόνες ενός σκληρού ανταγωνισμού και ενίοτε περιορίζει τις επιθυμίες στα όρια του εφικτού. Η ισορροπία ανάμεσα στο απόλυτο ζητούμενο και το εφικτό γεγονός είναι μια πνευματική κατάφαση εγκόσμιας ευτυχίας, που με ιδιαίτερη υπομονή πρέπει να διδαχθεί. Το “Δεκαήμερο” του Βοκκάκιου, η σκληρή εξεταστική διαδικασία, είναι μια πρόσκληση αισιοδοξίας και μάχης που κρίνεται αποκλειστικά στο επίπεδο της προσπάθειας όλων μας. Αυτή τη προσπάθεια επιβραβεύουν οι εξετάσεις που όσο επώδυνες και αν είναι δεν αφήνουν περιθώρια σε τυχαία περιστατικά να καθορίσουν το αποτέλεσμα. Το “Δεκαήμερο” του Βοκκάκιου θα’ναι έτσι κι αλλιώς μια συναρπαστική εμπειρία ζωής και προσωπικής μάχης και θα τη δώσουμε με απόλυτη αισιοδοξία ότι το σύμπαν συνομωτεί και υποτάσσεται στη θέληση και το πείσμα.

Δεν ξέρω αν πραγματικά θα υπήρχε περισσότερη ευτυχία χωρίς τις εξετάσεις αλλά είμαι βέβαιος ότι δεν είναι δυνατόν να στέλνουμε τα νέα παιδιά σε μια εξόχως ανταγωνιστική και επικίνδυνη κοινωνία χωρίς κανόνες επιβράβευσης, χωρίς κριτήρια επιλογής και αξιολόγησης. Ο εκπαιδευτικός καιάδας που υπαινίσσονται πολλοί οπαδοί μιας κρατικοδίαιτης νομενκλατούρας , που καταγγέλει χωρίς αντιπρόταση, είναι το σημερινό τέλμα, στο οποίο αργά και σταθερά βυθιζόμαστε. Η κοινωνία όμως δεν περιμένει και αναζητά το νέο δάσκαλο και το νέο σχολείο…

Η συναρπαστική συζήτηση στο ΒΦ12 συνεχίζεται με τις λεπτές αποχρώσεις ανάμεσα στο λόγο ως σχέση μεταξύ μεγεθών συγκρίσιμων και το πηλίκο ως το εξαγόμενο μιας πράξης…

 

Σημαντικές διαπιστώσεις και εκπλήξεις παραθέτει ο κ. Μπαμπινιώτης στην χθεσινή του επιφυλλίδα στο Βήμα της Κυριακής, με αφορμή την ενασχόληση του με τη Βουλή των Εφήβων.

Οι 300 Έφηβοι μαθητές μας διακεκριμένοι για την επίδοση και το ήθος τους αποτελούν αναμφίβολα ένα ξεχωριστό δείγμα εξαίρετων νέων με υψηλό επίπεδο προβληματισμού και απόψεων.

“Έκπληξη” πρώτη το μάλλον αναμενόμενο γεγονός ότι οι περισσότεροι των αρίστων εκφράσθηκαν ζωντανά και βιωματικά χωρίς την “ξύλινη γλώσσα” των μεγάλων. “Έκπληξη” δεύτερη για τον διακεκριμένο γλωσσολόγο το εξίσου αναμενόμενο και φυσικό γεγονός, τριακόσιοι επίλεκτοι νέοι να χειρίζονται καλά την ελληνική γλώσσα.

“Έκπληξη” τρίτη “η βαθιά πικρία που γινόταν συχνά καταγγελία, των μαθητών εις βάρος των καθηγητών τους” για μειωμένο επαγγελματισμό, αδιαφορία και ανεπαρκή κατάρτιση “συγκρίνοντας τους συχνά με τους φροντιστές τους!”

Σ’αυτό ακριβώς το σημείο ο κ. Μπαμπινιώτης βιώνει και καταγράφει τη πραγματική του έκπληξη με ένα θαυμαστικό χωρίς συνέχεια και συμπεράσματα.

“Οι δάσκαλοι γίνονται-αυτή είναι η πραγματικότητα-στόχος μιας διάχυτης δυσαρέσκειας των νέων, επωμιζόμενοι τις ευθύνες της κοινωνίας και της Πολιτείας, οι οποίες με τα λάθη και τις παραλείψεις τους έχουν εκθρέψει ότι συμβαίνει στην Εκπαίδευση. Αυτό το γεγονός «χρεώνονται» οι διδάσκοντες, που είναι και αυτοί θύματα του ίδιου συστήματος. Ωστόσο, αυτή η εκτεταμένη κραυγή και κατακραυγή των μαθητών για τους δασκάλους τους πρέπει να μας προβληματίσει ως κοινωνία, όσο και αν είναι άδικη ως υπεργενίκευση.”

Η άδικη υπεργενίκευση την οποία δικαίως υπογραμμίζει ο κ. Μπαμπινιώτης πρέπει όμως να αναιρεθεί με προτάσεις ρήξης με τολμηρές πρωτοβουλίες αξιολόγησης και ποιοτικού  ανταγωνισμού. Η ακαθόριστη επίκληση του αόρατου συστήματος δεν αρκεί.

 Γιατί όμως οι Φροντιστές στην συνείδηση των νέων υπερέχουν;

Οι Φροντιστές δεν έχουν κανένα γονιδιακό χάρισμα διδακτικής επάρκειας. Αξιολογούνται όμως καθημερινά από την κοινωνία και διαμορφώνουν το λειτουργικό πλαίσιο μιας παιδείας που κερδίζει το νεανικό ακροατήριο. Από τους νέους άλλωστε παίρνουμε πάντα κάτι περισσότερο ή κάτι λιγότερο από ότι τους δίνουμε…

Η τέταρτη δυσάρεστη “έκπληξη” του κ. Μπαμπινιώτη είναι το γεγονός ότι ακόμα και οι διακεκριμένοι Έφηβοι βουλευτές μας αισθάνονται απέχθεια για το σημερινό σχολείο. Το σχολείο όμως είναι ο δάσκαλος, ο χαρισματικός, ο δημιουργικός, ο εφευρετικός, ο εμπνευσμένος, ο συνεργατικός, ο ευρηματικός… Γι’αυτόν τον δάσκαλο της νέας ψηφιακής επανάστασης που ευτυχώς ενδημεί ακόμα στο σχολείο και το φροντιστήριο θα επανέλθουμε σ’ένα άλλο σημείωμα.

 

 

Προσφιλές θέμα και διαχρονικός πειρασμός το εξεταστικό σύστημα. Η νεοελληνική εκπαίδευση μετήλθε πολλών αλλαγών και τροποποιήσεων, καθώς όλες οι φιλόδοξες “μεταρρυθμίσεις” εξαντλούσαν τη δυναμική τους στο μαγικό συνδυασμό μαθημάτων και σχολών, που θα εξουδετέρωνε παθογένειες και δυσλειτουργίες της δευτεροβάθμιας.

Η απουσία όμως μιας σταθερής στρατηγικής στο Λύκειο αλλά και στις χαμηλότερες βαθμίδες, οδηγεί σε γραφικές παλινδρομήσεις που υπογραμμίζουν την μεσογειακή μας ασυνέπεια. Σταχυολογώ ενδεικτικά παραδείγματα:

Επαναφορά των εξετάσεων στη Β’ Λυκείου, τις οποίες λίγα χρόνια πριν η παρούσα κυβέρνηση κατήργησε ∙ πολλαπλό βιβλίο στο Λύκειο, το οποίο στο πρόσφατο παρελθόν η κυβέρνηση που το εισήγαγε το κατήργησε ως ασύμβατο μάλιστα με τις απαιτήσεις των εξετάσεων ∙ προσομοίωση εξετάσεων από το δημόσιο σχολείο, που κάποτε απαγορεύθηκαν από τον πέτρινο προοδευτισμό με πράξη νομοθετικού περιεχομένου για τα φροντιστήρια ∙ εκπαιδευτικές καινοτομίες που εξαγγέλθηκαν, προετοιμάσθηκαν με υπέρογκες δαπάνες και ουδέποτε εφαρμόσθηκαν, όπως το test δεξιοτήτων ∙ έμφαση στη γενική παιδεία με πανελλαδικές σε 14 μαθήματα που ύστερα έγιναν 9 και λίγο αργότερα 6, με την πιθανότητα πριν περάσει μια δεκαετία να επανέλθουμε στα 4 μαθήματα των δεσμών.

Η πρόταση Βερέμη, που πριν από λίγες μέρες είδε το φως της δημοσιότητας, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και ταυτίζεται σε πολλά σημεία με τις απόψεις των εκπαιδευτικών φροντιστών για το εξεταστικό που κατατέθησαν στο δημόσιο διάλογο ένα χρόνο πριν.

Το εκκρεμές της εκπαιδευτικής μας ταλάντωσης θα συνεχίσει την ατέρμονη παλινδρόμησή του, αν δεν απαλλαγούμε άμεσα από φόβους και ιδεοληψίες. Το φόβο των εξετάσεων, διαγνωστικών και κατατακτήριων, και την ιδεοληπτική αντίδραση σε καινοτομίες σύνδεσης του σχολείου με την κοινωνία.

Χρειαζόμαστε, πριν από την οριστική και σε βάθος χρόνου διευθέτηση του εξεταστικού ανεκδότου, ένα Λύκειο ισχυρό στη συνείδηση των μαθητών και των γονέων. Ένα καλό σχολείο γενικής παιδείας προσηλωμένο στον εκπαιδευτικό του στόχο χωρίς την κακώς εννοούμενη επιείκεια που το καταδυναστεύει σήμερα. Όσοι παροικούμε την Ιερουσαλήμ της εκπαίδευσης δεν έχουμε την αίσθηση ότι η κατάργηση των εξετάσεων της Β’ Λυκείου βελτίωσε την κατάσταση ∙ μάλλον το αντίθετο συνέβη.

Με αυτήν ακριβώς την οπτική ας κρατήσουμε πρώτα – πρώτα τις εξαιρετικές προτάσεις αναβάθμισης του Λυκείου με διαθεματικά σχέδια δράσης, με ουσιαστική και αντικειμενική αξιολόγηση των μαθητών αλλά και του εκπαιδευτικού έργου, με νέα αναλυτικά προγράμματα και με το πολλαπλό βιβλίο  που εξασφαλίζει την πολλαπλή πρόσβαση στη γνώση. Οι εικονικές “λευκές” εξετάσεις, αλλά και το παράλληλο απογευματινό φροντιστηριακό μάθημα που εισηγείται η επιτροπή, αναδεικνύουν πτυχές της εκπαίδευσης που στο παρελθόν δαιμονοποιήθηκαν αρκούντως. Η ιστορική σύγκλιση της δημόσιας και της ιδιωτικής παιδείας πλησιάζει και η πολιτεία οφείλει να θέσει το πλαίσιο της δημιουργικής συνύρπαξης.

Οι καινότομες για μας, αλλά απολύτως αναγκαίες στο νέο παγκόσμιο περιβάλλον, προτάσεις για προσομοίωση εργασίας, για επαγγελματικό προσανατολισμό, για την πληροφορική και τις ξένες γλώσσες απαιτούν θαρρετά βήματα, ευρύτερες συναινέσεις και πολιτική τόλμη.

Ο λαϊκισμός των απανταχού εκπροσώπων της αντίστασης σε κάθε αλλαγή στη δημόσια εκπαίδευση απομονώνει το σχολείο από την κοινωνία και με δεδομένη την λογική της κρατικής χρηματοδότησης λειτουργεί σε βάρος των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων εν ονόματι των οποίων η παιδεία μας είναι “δωρεάν”.

Πριν φθάσουμε  σ’ ένα “νέο” εξεταστικό πλαίσιο, η κοινωνία απαιτεί να επαναπροσδιορίσουμε την Λυκειακή βαθμίδα και να μη λησμονούμε ότι οι μορφωτικοί της στόχοι αποτελούν το λογικό προαπαιτούμενο για την συνέχιση των σπουδών.

 

Δημοσιεύθηκε στις 2/02/2008 στον Κόσμο του Επενδυτή