Είμαστε Mια Γενική Περίπτωση … Σ’ έναν Επίπεδο Κόσμο

˝ Είμαστε μια σπέσιαλ περίπτωση … ˝ διαπιστώνει ο εξαίρετος αρθρογράφος Γιώργης Μασσαβέτας από την στήλη της εφημερίδας σας ˝ Καλημέρα κ. Πρόεδρε ˝ την Κυριακή 9 Νοεμβρίου (Απάντηση στην εφημερίδα "Πρώτη της Ηλείας").

Με ιδιαίτερο σεβασμό στις απόψεις ενός μάχιμου της δημοσιογραφίας των πέτρινων χρόνων και όχι της σύγχρονης life style τηλεοπτικής και συναλλακτικής εκδοχής της, ας μου επιτραπεί ο ταπεινός αντίλογος στις ατεκμηρίωτες αιτιάσεις ότι οι βόρειοι γείτονες και συνέταιροι της ευρωπαϊκής μας ένωσης είναι λαοί στους οποίους ˝ … είναι άγνωστες οι λέξεις τα φροντιστήρια, τα ιδιαίτερα μαθήματα και τα ιδιωτικά σχολεία… ˝.

Πού αλήθεια υπάρχουν φροντιστήρια στην Ευρώπη και τον Κόσμο και γιατί; Πώς μεταφράζεται η ελληνική λέξη ˝ φροντιστήριο ˝ στην Αγγλική, την Γερμανική, την Πορτογαλική, την Γαλλική, την Ισπανική, την Ουγγρική, την Ιταλική και στις γλώσσες όλου του πλανήτη; Ποια είναι η νεοελληνική ανθηρή παραπαιδεία και ποιοι πραγματικά την ασκούν; Τι είναι το ελληνικό φροντιστήριο και γιατί επιζεί εδώ και 100 χρόνια;

Με ενοχλεί ιδιαιτέρως το γεγονός ότι ως εγχώριοι και εντόπιοι καταρτισμένοι μαρξιστές του διαλεκτικού υλισμού, ευαγγελιστές του πάλαι ποτέ διεθνισμού – που μας ενέσκηψε ως παγκοσμιοποίηση – αγνοούν εν τέλει τραγικά τους νόμους της κοινωνικής και εκπαιδευτικής διάχυσης.

Από τα Γερμανικά Nachhilfe τη Γαλλική Soutien Scolaire τα Grind Schools της Ιρλανδίας και τα Explicaçoes της Πορτογαλίας μέχρι τα Preuniversitario και τα Cursinho pre-vestibular στη Λατινική Αμερική ο παγκόσμιος χάρτης της εκπαίδευσης μοιάζει επίπεδος…

Η Αμερικάνικη φροντιστηριακή αλυσίδα Sylvan Learning Center εισέρχεται στην εκπαίδευση της Γερμανίας δημιουργώντας ένα δίκτυο χιλίων και πλέον φροντιστηρίων, τα Γιαπωνέζικα Juku του Toru Kumon δημιουργούν μια απίστευτη αυτοκρατορία είκοσι πέντε χιλιάδων φροντιστηρίων σε 45 χώρες με τελευταίο σταθμό την Ελλάδα και ο Τούρκος φροντιστής Enver Yucel δημιουργεί δίκτυο “test preparations centers” στις ΗΠΑ στο πλαίσιο του Εθνικού προγράμματος “No Child Left Behind” ενώ το Ιταλικό φροντιστήριο CEPU λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια το πρώτο εισαγόμενο φροντιστήριο  στην οδό Μπενάκη…

 Το μέλλον του φροντιστηριακού θεσμού στην Ελλάδα και τον Κόσμο έχει κριθεί ιστορικά και θα επικυρωθεί στον 21ο αιώνα στη συνδιαχείριση των εκπαιδευτικών συστημάτων. “Shadow Education moves beyond regular public schooling” επιγράφουν τη σχετική τους διατριβή οι Scott Davies και Janice Aurini από το Mc Master University του Halifax…

Το ελληνικό παραμύθι περί της φροντιστηριακής ιδιαιτερότητάς μας δεν αντέχει σε καμία κριτική, την στιγμή μάλιστα που η UNESCO εδώ και πολλές δεκαετίες έχει συστήσει ειδική διεύθυνση μελετών της ˝ Shadow Education ˝ της ˝ σκιώδους ˝ παιδείας, η οποία γιγαντώνεται σ’ όλη την υφήλιο.

Φίλτατε Γιώργη Μασσαβέτα,
Η τεχνολογία θριαμβεύει και καταργεί τα άλλοτε απαγορευτικά σύνορα της επικοινωνίας ˙ με τα νέα εξελιγμένα λογισμικά της αυτόματης μετάφρασης ο πλους στο διαδίκτυο ανοίγει τις σελίδες του εκπαιδευτικού διαλόγου για το μέλλον της παιδείας σ’ ολόκληρο τον κόσμο με εξαιρετικά συμπεράσματα που συνήθως εκπλήσσουν με τις ομοιότητες των προβλημάτων και των αντιπαραθέσεων.

Η αμερικανική εκπαιδευτική Βαβέλ έχει επιστρατεύσει τα τελευταία χρόνια ένα γιγάντιο παράλληλο απογευματινό σχολείο με τα learning centers, τα ιδιωτικά δηλαδή φροντιστήρια της Αμερικής να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη βελτίωση των δεικτών στα μαθηματικά, στις αναγνωστικές ικανότητες και στην ικανότητα  διατύπωσης συλλογισμών.

Η διαχρονικότητα των προβλημάτων της εκπαίδευσης έχει αποτυπωθεί, ευτυχώς, εδώ και 4000 χρόνια στις πήλινες πλάκες των Σουμέριων οι οποίοι θεωρούσαν εγγράμματο όποιον ήξερε να γράφει, να διαβάζει και να λογαριάζει… Στα ίδια πήλινα τετράδια από την αργιλώδη λάσπη του Τίγρη και του Ευφράτη, στο πρώτο οργανωμένο σχολείο της ανθρωπότητας αποτυπώνεται η ανάγκη του φροντιστηριακού μαθήματος ως μια πρόσθετη διδακτική στήριξη των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες.

«Δεν επιτρέπεται η σχολική επιτυχία να εξαρτάται από το πορτοφόλι των γονιών» υποστήριξε η πρώην ομοσπονδιακή Υπουργός Παιδείας της Γερμανίας Edelgard Bulmahn το καλοκαίρι του 2005 στην παρουσίαση μελέτης για την έκταση των φροντιστηρίων στη χώρα της! Η συζήτηση για το κόστος της παράλληλης απογευματινής εκπαίδευσης στα γερμανικά nachhilfe είναι ανοιχτή αλλά όχι ιδιαιτέρως φορτισμένη. Σημαντικές, μάλιστα, φοροαπαλλαγές των γονέων επιβεβαιώνουν την πολιτική βούληση για την τυποποίηση του φαινομένου. «Δυστυχώς πολλοί γονείς προτιμούν να πληρώνουν παρά να κάνουν βελτιώσεις στο σχολείο..» λέει ο εκπαιδευτικός αναλυτής Marriot Kraus και συμπληρώνει «..η κοινωνία δεν περιμένει..». Η φράση αυτή είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στο διάλογο για την φροντιστηριακή αναγκαιότητα. Ο Mike Baker εκπαιδευτικός συντάκτης του BBC σε άρθρο του με τίτλο “society does not wait” αναρωτιέται «χειροτερεύουν τα σχολεία ή έχουν αυξηθεί οι ανησυχίες και οι προσδοκίες των γονέων;»

Η πίεση των γονέων είναι τέτοια που ανάγκασε τη βρετανική κυβέρνηση να παραδεχτεί ότι μάθηση στο σύγχρονο σχολείο δεν διαφοροποιείται ανάλογα με την ικανότητα του μαθητή. Ο Ken Boston επικεφαλής του νέου προγράμματος σπουδών της δευτεροβάθμιας δε δίστασε να θεσπίσει τη λειτουργία απογευματινών φροντιστηριακών μαθημάτων από το 2008 στο δημόσιο βρετανικό σχολείο. Παράλληλα η κυβέρνηση δημιουργεί άμεσα μητρώο οικοδιδασκάλων και φροντιστηριακών κέντρων που γνωρίζουν θεαματική άνοδο τις τελευταίες δεκαετίες.

«Την τελευταία δεκαετία οι άνθρωποι προετοιμάζονται ώστε να εναποθέσουν χρήματα για να παρέχουν στα παιδιά τους τα καλύτερα δυνατά φροντιστήρια» τονίζει ο John Morris διευθυντής του Institute of Education του Δουβλίνου του κορυφαίου Grind School που προετοιμάζει τους Ιρλανδούς για τα καλύτερα πανεπιστήμια της χώρας.

Στο πλαίσιο αυτό η συζήτηση για την χρηματοδότηση των εκπαιδευτικών υπηρεσιών είναι ανοιχτή χιλιετίες τώρα αν θυμηθούμε τον Φιλόστρατο ο οποίος από τον 3ο μ.Χ. αιώνα διατύπωσε το περίφημο «Ά συν δαπάνη σπουδάζομεν, μάλλον ασπαζόμεθα των προίκα». Αυτά που σπουδάζουμε πληρώνοντας τα εκτιμούμε περισσότερο από τα «δωρεάν».

Τέλος αγαπητέ σύντροφε παλαιότερων αναζητήσεων και προσδοκιών, η πολιτεία οφείλει να ξαναδεί τα φροντιστήρια με εργαλεία πολιτικής ανάλυσης χωρίς παρωπίδες κρατισμού. Η ελληνική κοινωνία χρωστάει στα φροντιστήρια όχι μόνο γιατί στις πέτρινες εποχές ήταν κέντρα αντίστασης και φιλόξενες εστίες διωκόμενων αλλά γιατί αποτελούν ένα σύγχρονο λαϊκό απογευματινό σχολείο καθολικής συμμετοχής και προσέλευσης, το οποίο προσθέτει στην ελληνική παιδεία και συνέβαλε πάντα στη διάπλαση του ελεύθερου φρονήματος των νέων.

Να σου θυμίσω σύντροφε ότι κανένας πανηγυρικός δικτατόρων δεν ακούσθηκε ποτέ στα φροντιστήρια και να σου πω με βεβαιότητα ότι οι φροντιστές έχουν υψηλό φρόνημα όχι γονιδιακά αλλά γιατί δεν εξαρτώνται από τις κρατικές μικροεξυπηρετήσεις της μιζέριας και του βολέματος και είναι καλοί δάσκαλοι γιατί αξιολογούνται σκληρά και καθημερινά στην τάξη…Όσο για την ανθηρή παραπαιδεία των ιδιαιτέρων μαθημάτων την οποία ασκούν επιτήδειοι με το δέλεαρ της προφορικής βαθμολογίας στο ˝ δημόσιο ˝ σχολείο, η τοπική κοινωνία της Ηλείας γνωρίζει καλά σε ποιους εξαναγκάζεται να πληρώνει ετησίως 6.615.000 € μαύρα και αφορολόγητα σύμφωνα με την έρευνα της Γ.Σ.Ε.Ε.

Περί Φροντιστηρίων και Άλλων Τινών

Ο συνάδελφος της δημόσιας εκπαίδευσης Ν.Σ.Μαυρογιάννης διδάκτωρ των μαθηματικών, καθηγητής στο Πειραματικό Λύκειο της Ευαγγελικής σχολής της Σμύρνης καταθέτει σημαντικές και νηφάλιες απόψεις οι οποίες γεφυρώνουν εν πολλοίς το ανόητο “Χάσμα” που επιχειρούν πολλοί με φανατισμό γενιτσάρων ανάμεσα στο δημόσιο σχολείο και το φροντιστήριο. Η διαφωνία του Ιστολογίου σε επιχειρήματα και σε θέσεις του κειμένου δεν αναιρούν το γεγονός ότι αποτελεί μία εξαιρετική βάση συζήτησης και συνεννόησης. Παραθέτουμε αυτούσιο το άρθρο και αναμένουμε και την δική σας επιχειρηματολογία…

Χρόνια τώρα συνεχίζεται μία άχαρη και άνευ ουσίας διαμάχη και αντιπαλότητα μεταξύ των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στον φροντιστηριακό χώρο από τη μια και στο δημόσιο σχολείο από την άλλη, η οποία συντηρείται από διάφορα ένθεν και ένθεν μειωτικά σχόλια. και γελοίες γενικεύσεις.Κεντρική θέση κατέχει η προσπάθεια μείωσης της προσφοράς του δημόσιου σχολείου.Στο κείμενο που ακολουθεί αποτυπώνονται μερικές σκέψεις γι αυτό το θέμα.Μία πρώτη του μορφή παρουσιάστηκε στον δικτυακό τόπο MATHEMATICA στις 27-11-2007

Η Εκπαίδευση στην πατρίδα μας παρέχεται από τα δημόσια ή ιδιωτικά σχολεία και τα φροντιστήρια. Αυτό συνέβαινε σε όλες τις εποχές με διάφορες μορφές. Παλιά η άρχουσα τάξη επιφύλασσε στον εαυτό της ακριβούς ιδιωτικούς διδασκάλους και για του υπόλοιπους τίποτε ή κάποιο εκκλησιαστικό σχολείο.

Η Δημόσια Εκπαίδευση είναι κοινωνική κατάκτηση και λειτουργεί προς όφελος κυρίως των κατωτέρων κοινωνικών στρωμάτων.

 Η λεγόμενη παραπαιδεία (όρος αισχρός και υποτιμητικός) είναι παιδεία που παρέχεται παράλληλα με τα σχολεία συνήθως συμπληρωματικά αλλά ενίοτε ανταγωνιστικά υποκαθιστώντας τα. 'Όλα εξαρτώνται από την ισχύ που εμφανίζεται στο δίπολο σχολείο-φροντιστήριο.

Η φροντιστηριακή παιδεία υπάρχει μόνο όταν υπάρχουν πόροι για να την χρηματοδοτήσουν. Συγκεκριμένα όταν υπάρχει πλεονάζον εισόδημα. Βέβαια για την προσφυγή σε αυτήν προτάσσεται η δικαιολογία της αναξιοπιστίας του σχολείου. Εν τούτοις σε αυτήν προσφεύγουν και μαθητές σχολείων που λειτουργούν ικανοποιητικά (πολλά δημόσια διάσπαρτα στην Ελλάδα και μερικά ιδιωτικά). Αντίθετα παρατηρούνται περιπτώσεις μαθητών που τα καταφέρνουν μία χαρά με τα μαθήματα που προσφέρει το δημόσιο σχολείο συν της ενισχυτικής. Κυρίως περιπτώσεις φτωχών μαθητών και δη οικονομικών μεταναστών. Στη δεκαετία του 60 και στις αρχές της δεκαετίας του 70 παρά το γεγονός ότι το σχολείο ήταν εντελώς αναντίστοιχο με τις εισαγωγικές εξετάσεις (η ύλη ήταν "άπασα η διδακτέα") οι μαθητές κατέφευγαν στα φροντιστήρια στις τελευταίες μόνο τάξεις (μάλιστα τα παιδιά των επαρχιών μόνο το καλοκαίρι). Ο λόγος: δεν υπήρχε η δυνατότητα να πληρωθούν περισσότερα δίδακτρα.

Η Ελληνική κοινωνία υιοθετεί την φροντιστηριακή παιδεία όχι μόνο γιατί μπορεί να την πληρώσει αλλά και διότι δεν επιθυμεί να μοχθήσει. Ενώ στην εποχή μας υπάρχουν εξαιρετικές δυνατότητες μελέτης (μεγάλη ποικιλία βοηθημάτων, βιβλιοθήκες, διαδίκτυο) επιζητείται αγωνιωδώς το δεκανίκι του φροντιστή που με την δουλειά του θα υποκαταστήσει την προσωπική εργασία. Δεν είναι τυχαίο ότι τα μεγάλα φροντιστήρια τείνουν να αυξάνουν τις ώρες διδασκαλίας εις βάρος της ατομικής μελέτης. Οι νεοέλληνες στέλνουν τα παιδιά τους φροντιστήριο για τους ίδιους λόγους που δεν καθαρίζουν μόνοι τα σπίτια τους δεν σιδερώνουν μόνοι τους τα ρούχα, πάνε γυμναστήριο, καταφεύγουν σε ψυχολόγους και τρώνε έξω: Αγοράζουν τη λύση των προβλημάτων τους από άλλους. Ακόμη και στο μεγάλωμα των παιδιών τους.

Η Ελληνική οικογένεια αγοράζει όσο περισσότερες και όσο καλλίτερες φροντιστηριακές υπηρεσίες μπορεί. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι να συμπληρωθούν τα κενά του σχολείου όπως κατά κόρον αναφέρεται. Αλλά γιατί το δικό της παιδί πρέπει να βρεθεί μπροστά από τα άλλα παιδιά για την δική του εξασφάλιση. Ει δυνατόν χωρίς κόπο.

Η φροντιστηριακή παιδεία έχει κατά καιρούς στελεχωθεί με λαμπρούς επιστήμονες και δασκάλους (ιδίως την εποχή που ο έλεγχος των κοινωνικών φρονημάτων δεν έδινε άλλη διέξοδο σε αριστερούς εκπαιδευτικούς). Ενδεικτικά αναφέρω μερικά ονόματα μαθηματικών του παρελθόντος που λάμπρυναν τον φροντιστηριακό χώρο: Φερεντίνου, Σαββαϊδης, Κανέλλος, Μαντάς, Μάγειρας, Ντάνης, Κισκύρας, Ιωαννίδης, Καζαντζής, Λιβέρης, Ανάγνος και άλλο και άλλοι. Αποφεύγω να αναφέρω νεώτερους για προφανείς λόγους. Όμως εξίσου σημαντικοί δάσκαλοι και επιστήμονες στελέχωσαν και τα σχολεία και θα μπορούσαμε να παραθέσουμε ένα όμοιο εκτενή κατάλογο. Με τίποτε όμως δε μπορούμε να πούμε ότι η φροντιστηριακή εκπαίδευση συγκέντρωνε όλη την αφρόκρεμα των δασκάλων. Ούτε παλαιότερα όταν η φροντιστηριακή καριέρα ήταν ελκυστική ούτε τώρα που οι όροι έχουν αντιστραφεί υπέρ της καριέρας στα σχολεία.

'Όπως είναι γνωστό η δημόσια εκπαίδευση, κύριος παροχέας σχολικής εκπαίδευσης, έχει αφεθεί προ πολλού στην τύχη της. Και δεν μιλώ για την υποχρηματοδότηση ζήτημα σημαντικό μεν αλλά δευτερεύον αλλά για την απουσία κάθε ενίσχυσης και ελέγχου. Από το 1982 (οπότε το ΠΑΣΟΚ θεώρησε ότι Σοσιαλισμός και αξιολόγηση είναι πράγματα ασυμβίβαστα) έως σήμερα (που μετά την παλινόρθωση του Καπιταλισμού η Νέα Δημοκρατία αντιλαμβάνεται την αξιολόγηση ως προώθηση των "δικών μας παιδιών") ο καθένας μπορεί να κάνει ότι θέλει και όπως το θέλει. Ενώ έχουμε επανανομοθετημένη την αξιολόγηση από την εποχή του Ευθυμίου ουδείς επιχειρεί να την εφαρμόσει ή να εφαρμόσει κάτι ανάλογο. Τα σχολεία σε αντίθεση με τα φροντιστήρια δε μπορούν να επιλέξουν το προσωπικό τους. Το ποιος θα έλθει να διδάξει έχει να κάνει με πόσα παιδιά έχει ή το πόσο μακριά ήταν πριν και όχι με το πόσο καλός είναι. Ότι πετυχαίνει η δημόσια εκπαίδευση το πετυχαίνει χάρις τον πατριωτισμό και το μεράκι των δασκάλων της. Και πολλές φορές ανταγωνίζεται όχι απλώς αξιοπρεπώς αλλά και με εμφανή ανωτερότητα την ακριβοπληρωμένη εκπαίδευση σε ιδιωτικά σχολεία ή φροντιστήρια. Και δεν αναφέρομαι μόνο στο ακαδημαϊκό μέρος του ζητήματος (που τμήμα του υπό μορφή προγύμνασης αποτελεί τη μοναδική ενασχόληση των φροντιστηρίων) αλλά και στην όλη παιδεία και πολιτισμό. Υπάρχουν καθηγητές που κάνουν εκπληκτικά πράγματα. Και μόνο για την προσφορά των καθηγητών της περιφέρειας μου να αναφερθώ μπορώ να μιλάω ώρες. Και εδώ αξίζει να σημειώσουμε, για να μην ξεχνιόμαστε, ότι παρά την λειτουργία της αγοράς κυκλοφορούν και στα φροντιστήρια πλείστοι κακοί και αμαθείς καθηγητές. Ποτέ μου δεν κατάλαβα τέλος πάντων τι το σπέσιαλ έχει ένας μέτρια διαβασμένος μαθηματικός που επαναλαμβάνει τυφλοσούρτες "μεθοδολογίας" ή μία εκθεσού φιλόλογος που μηρυκάζοντας το υλικό επιφυλλίδων από τα Κυριακάτικα φύλλα δίνει απαντήσεις επί παντός επιστητού.

Ενώ όλοι κόπτονται για το δημόσιο σχολείο ελάχιστοι είναι εκείνοι που βγαίνουν να το υποστηρίξουν. Ακόμη λιγότεροι εκείνοι που είναι διατεθειμένοι να βάλουν πλάτη για να το βοηθήσουν εμπράκτως. Επιπλέον το δημόσιο σχολείο προσπαθεί να υπερασπισθεί αξίες που πλείστοι προβεβλημένοι αντιστρατεύονται:
-Προσπαθεί να διδάξει εντιμότητα εν μέσω χρηματιζομένων.
-Προσπαθεί να διδάξει το λόγο και την αξία του επιχειρήματος και βγαίνει ό άλλος και σου λέει "προτιμώ τις μολότωφ από τον καναπέ". -Πασχίζει να διδάξει την αξία της προσπάθειας και κάποιος αρχηγός κόμματος προτρέπει τους μικρούς μαθητές να αντιγράφουν.
-Επιχειρεί να καλλιεργήσει την αγάπη στην Πατρίδα και οι άλλοι οργανώνουν αντιπατριωτικές ημερίδες.
-Αγωνίζεται να καλλιεργήσει κάποια αισθητικά κριτήρια και απέναντι του ορθώνονται οι τηλεοπτικές χυδαιότητες.
-Διδάσκει ποίηση και αίφνης ένας υπουργός, του Πολιτισμού μάλιστα, αποκαλεί τους ποιητές "λαπάδες".
-Σπεύδει να δείξει την αξία του αλλά μεγαλόσχημοι πολιτικοί, και ηγέτιδος αγωνιστικών προδιαγραφών μη εξαιρουμένης, δείχνουν εμφανώς την προτίμηση τους για τα ιδιωτικά σχολεία.
-Αγωνιά να μείνει ανοικτό για να τα κάνει όλα αυτά και η ΟΛΜΕ μαζί με τα κόμματα της λεγόμενης αριστεράς αβαντάρει τις καταλήψεις.

Πρόκειται για μία άνιση, αλλά όχι απέλπιδα θα προσέθετα, προσπάθεια που πολλοί από μας στα δημόσια σχολεία συνεχίζουμε περίπου με θρησκευτική πίστη. Ελπίζω ότι θα προλάβω να δω ένα δημόσιο σχολείο που να περιβάλλεται από την κοινωνία με στοργή, απαιτήσεις, αυστηρότητα και προπάντων , υπευθυνότητα.

Διότι η υπευθυνότητα είναι είδος ουσιώδες εν ανεπαρκεία. Μου είναι αδύνατον να απαριθμήσω τι μπούρδες έχω ακούσει για την εκπαίδευση από τα πλέον επίσημα χείλη. Εκλιπών και κατά τα άλλα αξιόλογος πολιτικός στο πέρασμα του από το Υπουργείο Παιδείας μίλαγε για χρηματιζόμενους καθηγητές αλλά δεν παρέπεμψε ούτε έναν στο πειθαρχικό συμβούλιο. Άλλος πρώην φροντιστής υφυπουργός μας διαβεβαίωνε με τυμπανοκρουσίες ότι με την έναρξη της χρονιάς θα έχουμε όλο το προσωπικό. Μάλιστα κάναμε κατανομή από τον Ιούνιο. Ο μαθηματικός που μας έλλειπε κατέφθασε τέλη Νοεμβρίου! Άλλος, αρχηγός και αυτός, σηματοδότησε το πέρασμα του από το ΥΠΕΠΘ με το όραμα της καλλιέργειας καννάβεως στα μπαλκόνια. Και μπέρδεψε τόσο πολύ την εγκύκλιο για το κάπνισμα που ψαχνόμαστε να βρούμε φόρμουλα να απαγορέψουμε στους πιτσιρικάδες να καπνίζουν τσιγάρα και μπάφους. "5% του ΑΕΠ για την Παιδεία" αλαλάζουν οι διάφοροι και καμώνονται ότι δεν ξέρουν ότι έτσι όπως είναι το σχολείο τα λεφτά που θα ρίξεις μπορεί να πάνε χαμένα. "Σχολείο που να μορφώνει και όχι να εξοντώνει" σου λένε οι λαλίστατοι συνδικαλιστές αλλά δεν εξηγούν πως θα γίνει ομελέτα χωρίς αυγά. "Για άλλη μία φορά φάνηκε η αναξιοπιστία του συστήματος των εξετάσεων" ανέκραζε ο οπαδός της αντιγραφής αρχηγός αμέσως μετά το ατυχές (επαναλαμβάνω: ατυχές) περιστατικό στις εξετάσεις του 2007 στο βαθμολογικό της Θεσσαλονίκης προωθώντας πρόταση να αναλάβουν την επιλογή φοιτητών τα Πανεπιστήμια. Τα ποια; Εκείνα που έβαλαν χέρι στο μισθό του Σημίτη!

Και ας μη γελιόμαστε. Δεν είναι όλες οι κριτικές κατά του δημόσιου σχολείου καλοπροαίρετες. Η πίτα της εκπαίδευσης είναι μεγάλη και πέριξ αυτού ενεδρεύουν συμφέροντα και βλέψεις που η ικανοποίηση τους περνάει μέσα από την κατασυκοφάντηση του. Και αυτό μπορεί να ισχύσει σε όλες τις κλίμακες: Από τις μεγάλες εκπαιδευτικές φάμπρικες ως το συνοικιακό φροντιστήριο της γωνίας. Όχι πάντα, να εξηγούμαστε, αλλά ούτε σπάνια.

Εν κατακλείδι ο καθείς εφ΄ω ετάχθη. Ήτοι ανάλογα με τις επιθυμίες και τα κότσια του μπορεί να επιλέξει εργασιακό χώρο. Και να δουλέψει προσφέροντας. Υπάρχουν καλοί συνάδελφοι και στα σχολεία και στα φροντιστήρια. Οι άλλοι απλώς περισσεύουν. Έτσι απλά. 

 

 

 

 

Η ανατροπή είναι δική μας υπόθεση…

Το «ιστολόγιο ενός φροντιστή» αισθητικά ανανεωμένο και λειτουργικά αναβαθμισμένο υπογραμμίζει με σύνεση και τόλμη τους αγώνες και τις αγωνίες των μαχόμενων δασκάλων του φροντιστηριακού μαυροπίνακα.

Η ανατροπή των κατεστημένων αντιλήψεων των πολιτικών θεραπόντων της κρατικής παιδείας και όσων επικαλούνται την ταξικότητα της εκπαίδευσης με επικριτικές αναφορές στα φροντιστήρια είναι μια συλλογική μάχη που απαιτεί την προσωπική στοίχιση όλων μας…

Ο καθένας μας μπορεί να σταθεί αρωγός στη συντεταγμένη μας εκπροσώπηση όχι μόνο με την αυτονόητη ποιότητα και την επαγγελματική νομιμοφροσύνη των εκπαιδευτικών του υπηρεσιών αλλά και με τις απλές ενέργειες άμεσης προβολής των θέσεων, του έργου και της ιστορίας των φροντιστών.

Γιατί για παράδειγμα να μην προμηθευτεί κάθε φροντιστήριο μερικά αντίτυπα του ετήσιου ημερολογίου της Ο.Ε.Φ.Ε. που θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες και αναδεικνύει συστηματικά την ιστορία και τη φιλοσοφία του φροντιστηριακού θεσμού;

Γιατί να μην υπάρχουν σε κάθε φροντιστηριακή βιβλιοθήκη τα βιβλία με τα θέματα της Προσομοίωσης που κυκλοφορούν από την Ελληνοεκδοτική;

Γιατί να μην αποτελούν σταθερά και συστηματικά τα βιβλία του Τσίλογλου το δώρο του φροντιστηρίου μας στους Διευθυντές των σχολείων, στους Προϊσταμένους των Διευθύνσεων της Δευτεροβάθμιας, στα μέλη των ΠΥΣΔΕ που συμμετέχουμε, στους καθηγητές μας, στους γονείς των μαθητών μας και σε όλους εκείνους που συστηματικά και ηθελημένα ενίοτε, αγνοούν την ιστορία και την εκπαιδευτική εξισωτική προσφορά του ελληνικού φροντιστηρίου;

Οι εκδόσεις του χώρου μας από το ημερολόγιο της Ο.Ε.Φ.Ε μέχρι την «Ανατροπή του Ελληνικού Μύθου» αποτελούν ένα αποτελεσματικό μέσο και η διάδοσή τους είναι η ελάχιστη υποχρέωση του καθενός μας.

Πριν διαμαρτυρηθούμε για την εχθρική στάση της πολιτείας πρέπει να αναλογιστούμε το προσωπικό μας χρέος γιατί όπως εύστοχα λέει ο Μιχάλης το μέλλον του φροντιστηριακού θεσμού θα κριθεί όχι από το τι θα πράξει για μας το συμπλεγματικό πολιτικό σύστημα αλλά από το τι θα πράξουμε εμείς για τον εαυτό μας, την κοινωνία και την παιδεία.

Χωρίς τη φροντιστηριακή ασθένεια του πεσιμισμού, χωρίς το σύνδρομο μιας ηττοπαθούς ημιεπαγγελματικής μοιρολατρίας, χωρίς την αυτοτροφοδοτούμενη ανασφάλεια που ενσπείρουν ορισμένοι έστω και καλοπροαίρετα μπορούμε βάσιμα να αισιοδοξούμε. Οι εκδόσεις της Ο.Ε.Φ.Ε εμπεριέχουν άλλωστε το αποδεικτικό υλικό της διαχρονικότητας του θεσμού σ’ολόκληρο τον κόσμο…

Ας απομονώσουμε τις υπαρκτές και δυσφημιστικές για τον κλάδο λογικές της αρπαχτής, της πειρατείας, των ημιαποδείξεων , του αθέμιτου ανταγωνισμού, της γκρίζας εργασίας και της κουτοπόνηρης άρνησης μιας αναγκαίας δομικής μετεξέλιξης με συστήματα ποιότητας και ολοκληρωμένες υπηρεσίες πολυμετοχικών σχημάτων.

Ας πάψουμε να γκρινιάζουμε για τις όποιες συλλογικές ανεπάρκειες όταν εμείς είμαστε αδρανείς μηδενίζοντας το έργο εκείνων που πραγματικά μοχθούν. Δεν αρκεί το δικαίωμα της τηλεφωνικής κριτικής χωρίς την προσωπική συμβολή και κατάθεση. Το δόγμα «οφείλουμε να γίνουμε καλύτεροι» μας αφορά όλους χωρίς καμία εξαίρεση και το «ιστολόγιο ενός φροντιστή» όχι ως από καθέδρας τιμητής αλλά με συνειδητή διάθεση κριτικής και αυτοκριτικής πρωτίστως, θα συνεχίζει να γράφει χωρίς θωπείες συντεχνιακής αυταρέσκειας…

 

Υ.Γ. Μην ξεχάσετε να ψηφίσετε στις τακτικές δημοσκοπήσεις που εγκαινιάζει το ιστολόγιο και ασφαλώς αναμένουμε τις απόψεις σας και τις προτάσεις σας για επικίνδυνα γκάλοπ με χιούμορ και αυτοσαρκασμό.

Υπάρχει τρόπος ώστε να σταματήσει αυτό το δράμα των φροντιστηρίων;

Ο Αλέξης Δημαράς από τους φωτισμένους και αφιερωμένους της ελληνικής εκπαίδευσης απάντησε στις δραματικές ερωτήσεις του Απόστολου Διαμάντη στο περιοδικό «Ε» της Ελευθεροτυπίας στις 7 Σεπτεμβρίου. Αργήσαμε να το ανακαλύψουμε αλλά είναι σημαντικές οι καθαρές απαντήσεις του μεγάλου στοχαστή της ελληνικής παιδείας, σε ερωτήσεις οι οποίες προδίδουν την υποκριτική φαντάζομαι δίκην υπερβολής, δημοσιογραφική άγνοια…

-Υπάρχει τρόπος ώστε να σταματήσει αυτό το δράμα των φροντιστηρίων;

Όχι. Και όποιος λέει ότι γνωρίζει τον τρόπο κάνει λάθος ή εξαπατά. Και πάντως δεν θα σταματήσει όταν επιχειρείται η αντιμετώπιση του με προσδοκία άμεσων (εκλογικά αξιοποιήσιμων) αποτελεσμάτων.

-Γιατί δεν μπορούμε να τα καταργήσουμε; Έχει η Γαλλία φροντιστήρια; Η Αγγλία;


Γιατί είναι παράλογο να ξεκινούμε από αντιμετώπιση του συμπτώματος. Το πρόβλημα των φροντιστηρίων είναι αποτέλεσμα και όχι αιτία. Και πιστεύω πως είναι (αν όχι πρωτευόντως) πάντως και κοινωνικό – και όχι μόνο εκπαιδευτικό. Είναι, δηλαδή, κι αυτό το πρόβλημα πολυσύνθετο. Έτσι όπως οδηγήθηκε ανέκαθεν η ελληνική κοινωνία να θεωρεί ότι το πανεπιστημιακό πτυχίο καταξιώνει κοινωνικά και εξασφαλίζει οικονομικά (και μάλιστα με διορισμό στο Δημόσιο), είναι επόμενο σήμερα να αντιμετωπίζουμε σοβαρά προβλήματα, καθώς τα μεγέθη έχουν μεγαλώσει πολύ χωρίς να έχουν αλλάξει οι άλλες παράμετροι. Και έχουμε στην Ελλάδα ακόμη πολλούς, πάρα πολλούς κοινωνικά αδύναμους και στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Κι αφού τα άλλα δεν είχαν αλλάξει η ζήτηση επέβαλε επιλογή, η επιλογή έφερε συναγωνισμό και ο συναγωνισμός το φροντιστήριο. Η Αγγλία, η Γαλλία; Άλλες χώρες, άλλες ιστορικές πορείες, άλλες κοινωνικές νοοτροπίες, άλλα εκπαιδευτικά συστήματα. Πάντως όλοι έχουν σημαντικές, με κύρος, αξιοποιημένες και αξιοποιήσιμες διεξόδους στο τέλος της δεύτερης βαθμίδας εκτός από το πανεπιστήμιο. Εξάλλου και εκεί υπάρχει ιδιωτικά ειδική προετοιμασία για όπου προβλέπεται διαγωνιστική εισαγωγή.

-Τώρα, όμως, με το προπαρασκευαστικό έτος μέσα στο πανεπιστήμιο, ίσως μειωθεί η ανάγκη για φροντιστήριο.

Καθόλου. Στο τέλος του προπαρασκευαστικού δεν θα υπάρξουν εξετάσεις επιλογής; Έ! Θα μεταφερθεί εκεί η φροντιστηριακή ενίσχυση.

-Οπότε;

Οπότε πρέπει να αναζητηθεί ο τρόπος ώστε να αλλάξουν όλα συνολικά με τη συναίνεση της κοινωνίας. Και να αποσυνδεθεί το πτυχίο από την προσδοκία άμεσης επαγγελματικής αποκατάστασης, όπως περίπου ήταν την εποχή των γονέων σας. Και, όπως είπα για τις ξένες χώρες, να δημιουργήσουμε άλλες, πολλές άλλες, υψηλής ποιότητας και ευρείας παραδοχής διεξόδους. Αλλά αυτά, το ξαναλέω, δεν γίνονται χωρίς ξεκαθαρισμένους στόχους, χωρίς στοιχεία, χωρίς επιστημονική μελέτη. Και δεν γίνονται από σήμερα για αύριο.


-Δηλαδή να μειώσουμε τους εισακτέους;

Καθόλου. Φραγμό στη μόρφωση; Εγώ πιστεύω πως η εκπαίδευση πρέπει να είναι ανοιχτή για όλους. Και να αναμορφώνεται έτσι ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες και τις προσδοκίες όσο γίνεται περισσοτέρων. Χρησιμοποιώ συχνά, παραλλαγμένο, ένα παλιό κομμουνιστικό σύνθημα: «Λαός μορφωμένος, ποτέ νικημένος»!


-Και ποιος θα σκάψει στα χωριά, άμα όλοι γίνουμε θεατρολόγοι;

Αν θελήσουν όλοι να σπουδάσουν θεατρολόγοι, ας σπουδάσουν. Αλλά να μην απαιτήσουν και να εργαστούν όλοι ως θεατρολόγοι. Θα σκάψει ένας μορφωμένος αγρότης, ένας θεατρολογικά μορφωμένος αγρότης, που θα έχει λόγους να θέλει να είναι αγρότης! Έτσι ανεβαίνει το μορφωτικό επίπεδο ενός λαού. Όχι με τα «τυπικά προσόντα».

-Πως σας φαίνεται ο νέος υπουργός Παιδείας;

Τη δουλειά του κάνει. Ανησυχώ, μόνο, μήπως είναι καλύτερος από τον επόμενο!

-Δηλαδή;

Κάποτε, στα πολύ παλιά χρόνια ήταν ένας Σουλτάνος που βγήκε περιοδεία με το άλογό του. Σ’ ένα χωριό βρήκε μια γριούλα, που μόλις τον είδε άρχισε να σταυροκοπιέται και να τον πολυχρονίζει. «Τι κάνεις κυρά μου;», τη ρώτησε ο Σουλτάνος, «όλοι με καταριούνται κι εσύ με πολυχρονίζεις;» – «Ε!, του απαντάει η γριούλα, εγώ ζω πολλά χρόνια, και όταν ήταν Σουλτάνος ο παππούς σου τον καταραστήκαμε και πέθανε. Και έγινε σουλτάνος ο πατέρας σου, που ήταν χειρότερος. Τον καταραστήκαμε κι αυτόν και ήρθες εσύ που είσαι ακόμη χειρότερος. Σε πολυχρονίζω, λοιπόν, για να μείνεις στη θέση σου, μη γίνει σουλτάνος ο γιός σου!». Καταλάβατε;

Μήπως το θεατρικό δράμα που αντιλαμβάνεται ο Απόστολος Διαμάντης αναφορικά με το φροντιστήριο αποτελεί τελικά εκπαιδευτική ευλογία; Του αντιστρέφουμε ως πολίτες και μαχόμενοι δάσκαλοι το ερώτημα:

-Υπάρχει τρόπος ώστε να σταματήσει αυτό το δράμα των μυθομανών και των αφοριστικά ημιμαθών που θεωρούν τη χώρα μας ως το μοναδικό και ανάδελφο κράτος της οικουμένης;

Έχει η Γαλλία φροντιστήρια; Το ιστολόγιο έστειλε στο δημοσιογράφο ντοκουμέντα της γαλλικής soutien scolaire… Τα εσώρουχα σουτιέν όμως των ελληνικών παραμυθιών περί εγχώριας εκπαιδευτικής ανωμαλίας έχουν πια ξεχειλώσει και δεν υποκρύπτουν καμιά θηλυκή γοητεία… Άντε γεια… σύντροφοι της καθημερινότητας στο φροντιστήριο και ας ευχόμαστε οι τωρινοί σουλτάνοι να μακροημερεύουν όπως λέει ο Αλέξης Δημαράς…

 

Αποδελτίωση εκπαιδευτικών συμβάντων…

  • Με ιδιαίτερη συγκίνηση είδα στη ΝΕΤ τον παλαίμαχο φροντιστή, άλλα ουδόλως απόμαχο, Φάνη Γαβαλά, από τους πρωτεργάτες της συλλογικής συνείδησης του χώρου μας, να υποδέχεται τον Υπουργό Παιδείας ως κοινοτάρχης της Ηρακλειάς, των 11 συνολικά μαθητών… Ο Έλληνας εκπαιδευτικός φροντιστής είναι ένας ισόβιος ενεργός πολίτης ζυμωμένος σε μια δύσκολη καθημερινότητα με το στοίχημα της προόδου.
  • Την ίδια συγκίνηση αισθάνθηκα διαβάζοντας το κυριακάτικο ρεπορτάζ της Βίβιαν Μπενέκου για τους 130 μαθητές του ειδικού καταστήματος κράτησης νέων στον Αυλώνα που επιχειρούν να αποδράσουν μέσω της εκπαίδευσης στην κοινωνία. Το σχολείο των φυλακών που ξεκίνησε τη δεκαετία του ΄90 από την ευαισθησία Αθηναίων φροντιστών είναι πια μια πραγματικότητα με την κύρια συνδρομή ενός σεμνού και διακριτικού ανθρώπου του δικού μας Πέτρου Δαμιανού…
  • Μάχη ολίγων ωρών στην Π.Δ.Σ. δίνουν χιλιάδες αδιόριστοι καθηγητές στους οποίους απαγορεύεται πλέον να διδάσκουν παράλληλα σε φροντιστήριο. Οι προκαταρτικές καταγγελίες σε πολλές διευθύνσεις της δευτεροβάθμιας και τα καρφώματα δίνουν και παίρνουν και δεν περιποιούν καμία τιμή στο γκρίζο τοπίο των ιδιαίτερων, των φροντιστηρίων και της αμαρτωλής Π.Δ.Σ που ανταλλάσσει την αξιοπρέπεια των νέων καθηγητών με μια προϋπηρεσία ολίγων ωρών… Ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας του χώρου της παράλληλης παιδείας και η αξιολόγηση της Πρόσθετης Διδακτικής Αποτυχίας αποτελούν ζητήματα που έχουν μεγάλο πολιτικό κόστος ή προδίδουν αυτό το οποίο έγραψε ο Γιάννης Πρετεντέρης στο Βήμα της Κυριακής «…μας κυβερνούν οι άχρηστοι, τους οποίους αντιπολιτεύονται οι ανίκανοι…»
  • Το ΥΠΕΠΘ όμως αντί της αξιολόγησης της Π.Δ.Σ. και της ενισχυτικής διδασκαλίας, με τα ζεστά χρήματα ενός ακόμα ΚΠΣ του τέταρτου, ανοίγει τις πύλες του Δημοσίου Φροντιστηρίου και στο Δημοτικό! Ναι φίλτατοι συνάδελφοι! Μπορεί ο νόμος του 1937 να απαγορεύει τα ιδιωτικά φροντιστήρια στο Δημοτικό όμως το πανίσχυρο κράτος κρατάει αυτό το πλεονέκτημα για τον εαυτό του. Γιάννης κερνάει και… Γιάννης πίνει
  • Αντιγράφουμε από το Έθνος της Κυριακής:

Δημόσιο Φροντιστήριο στο Δημοτικό

Το Υπουργείο Παιδείας ξεκινά από φέτος δημόσιο φροντιστήριο και στο Δημοτικό. Η Ελληνική Γλώσσα και τα Μαθηματικά, οι πυλώνες της σκέψης για την εξελικτική πορεία των παιδιών, θα είναι τα μαθήματα στα οποία θα βοηθούνται οι μαθητές. Προτεραιότητα θα δίνεται στις δύο πρώτες τάξεις, όπου μπαίνουν οι βάσεις της μάθησης. Το κόστος θα φτάσει τα 8 εκ. ευρώ με χρηματοδότηση από το Δ΄ΚΠΣ. Ήδη έχουν αποσταλεί προσκλήσεις ενδιαφέροντος προς ωρομίσθιους και αναπληρωτές. «Το δημόσιο φροντιστήριο στο Δημοτικό θα ξεκινήσει από φέτος. Έχει βγει ήδη η προκήρυξη. Πιστεύω ότι είναι μια καινοτομία που βοηθά τους γονείς – κυρίως τους φτωχότερους – που έχουν πραγματικά ανάγκη στήριξης από την Πολιτεία», λέει ο υπ. Παιδείας κ. Στυλιανίδης.

  • Στην «Ανατροπή τους Ελληνικού Μύθου» το γράψαμε: η επόμενη γενιά φροντιστηρίων στη χώρα θα ναι για το δημοτικό σχολείο· να σας θυμίσω, γιατί μερικοί δεν το πρόσεξαν, ότι το πρώτο φροντιστήριο της ιαπωνικής αλυσίδας Kumon, του μεγαλύτερου φροντιστηρίου της οικουμένης λειτουργεί ήδη στην Ηλιούπολη και υποδέχεται μαθητές όλων των ηλικιών που επιθυμούν να βελτιώσουν τις μαθηματικές τους δεξιότητες με την περίφημη μέθοδο του εκλιπόντος Toru Kumon. Να θυμίσω ακόμα σε κάτι κουρασμένα παλικάρια της τωρινής αντιπολίτευσης που μονότονα επαναλαμβάνουν τα τσιτάτα της ελληνικής φροντιστηριακής ιδιαιτερότητας ότι η άγνοια και η πολιτική βλακεία είναι αιτιολογημένες σε όσους δεν μπορούν να σερφάρουν στην νέα εποχή· η διαστρέβλωση όμως… είναι φασισμός όχι από ιδεολογία αλλά από εγκεφαλική πάθηση όπως έλεγε και ο Κεχαϊδης…
  • Η απαγόρευση της λειτουργίας ιδιωτικών φροντιστηρίων για το Δημοτικό αλλά η δυνατότητα καθιέρωση τους από το κράτος δεν είναι η μόνη αντινομία της ελληνικής πολιτείας.

Το περίφημο μπλοκάκι με το οποίο χιλιάδες εργαζόμενοι εξηρτημένης εργασίας εφοδιάζονται για να αποφεύγει το ελληνικό κρατικό δημόσιο της εισφορές στο πολύπαθο ΙΚΑ απαγορεύεται με απίστευτη αυστηρότητα προστίμων και πράξεων επιβολής στον ιδιωτικό τομέα. Το τι συμβαίνει στα φροντιστήρια με την πολλαπλότητα της απασχόλησης και τους τσαμπουκάδες του ΙΚΑ το ξέρουμε από πρώτο χέρι.

 Ευτυχώς από τη ΔΕΘ ο αξιωματικός της αντιπολίτευσης τα στηλίτευσε αλλά εξ όσων ενθυμούμαι στα περίφημα προγράμματα ΝΕΛΕ (Νομαρχιακές Επιτροπές Λαϊκής Επιμόρφωσης) πρωτοεμφανίστηκε το μπλοκάκι…

  • Δυσαρέσκεια προκάλεσε στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο η απόφαση του Υπουργού Παιδείας να παρακάμψει συμβούλους και παρέδρους και να απευθυνθεί σε εξωτερική επιτροπή, την επιτροπή Μπαμπινιώτη για τη μελέτη των νέων αναλυτικών προγραμμάτων της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η ίδια η πολιτεία αμφισβητεί την δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία ενός «ερευνητικού» κέντρου στο οποίο βασιλεύει η μονιμότητα των βολεμένων.

Το έκανε και ο Αρσένης με το Κ.Ε.Ε. όταν ήθελε να στηρίξει τη μεταρρύθμιση του. Τι νέο θα φέρει η επιτροπή Μπαμπινιώτη; Ελεύθερες ζώνες μαθημάτων, διεύρυνση του ωραρίου στο Γυμνάσιο, μαθήματα καλλιτεχνικής παιδείας, μουσικής, ρητορικής και λογοτεχνίας. Οι πληροφορίες ότι η επιτροπή αντιγράφει τις προτάσεις του Ken Bonston που εφαρμόζονται από φέτος στη Βρετανία ελέγχεται. Το ιστολόγιο όμως έχει αποκλειστικές πληροφορίες και θα επανέλθει…

  • Μια σημαντική καινοτομία εισαγάγει το ΥΠΕΠΘ με την επιμόρφωση γονέων ή κηδεμόνων των μαθητών της υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας στη χρήση του Διαδικτύου και την Αναζήτηση στον Παγκόσμιο Ιστό. Η σωστή εφαρμογή του προγράμματος θα προσθέσει στην ελληνική εκπαίδευση η οποία πρέπει να ασχοληθεί κάποτε και με τους γονείς και την οικογένεια στην οποία οι νέοι ζουν το 80% του χρόνου τους…
  • Καλή εβδομάδα και ο γραμματέας των μεθέξεων της Παιανίας Παναγιώτης ας μεριμνήσει για ένα απολαυστικό συμπόσιο. Έχουν τρύγο στα Μεσόγεια… Σύντροφε Οδυσσέα η παρουσία σου είναι επιβεβλημένη και όχι απλά ένα κομματικό καθήκον…