Category: ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

Ὑπέρ φροντιστηρίου λόγος
Ὑπό Σαράντου Ι. Καργάκου, τ. φροντιστοῦ
Δημοσιεύθηκε το 2006 στο Ετήσιο Ημερολόγιο της ΟΕΦΕ … 
Εἰλικρινά, πᾶνε τρία χρόνια τώρα πού δέν θέλω νά ὁμιλῶ γιά θέματα παιδείας. Καί μόνο τό ἄκουσμα τῆς λέξης αὐτῆς μοῦ προκαλεῖ πόνο. Τίποτα στόν τόπο μας μετά τόν πόλεμο – ἀλλά καί πρίν – δέν κακόπαθε τόσο πολύ ὅσο ἡ παιδεία, πού γι’ αὐτό ἔχει ὡς συνοδευτικό τό “σταυρικό” καί τόσο ταιριαστό ἐπίθετο “πολύπαθη”. Ἄς προσθέσω καί τό πολυτάραχη. Ἀπό τό φθινόπωρο τοῦ 1957, ὅταν πρωτοετής τῆς φιλοσοφικῆς ἀναμετρήθηκα με ἕναν ὑπουργό οἰκονομικῶν τοῦ Κων/νου Καραμανλῆ πού διπλασίασε τά δίδακτρα (τότε διαμείφθηκε καί ὁ μνημειώδης διάλογος – “Κύριε Ὑπουργέ, νά καταριόμαστε τήν ὥρα πού γεννηθήκαμε φτωχοί;” – “Ὄχι! Νά καταριέστε τήν ὥρα πού δέν γεννηθήκατε πλούσιοι…) καί ἀπό τό φοιτητικό κίνημα τῶν ἐτῶν 1961 – 1963, ὅταν εἰσηγήθηκα τό 15% γιά τήν παιδεία (γιά τό ὁποῖο ἔγινε ἄτυπο δημοψήφισμα μέ 700.000 ὑπογραφές), μέχρι τά δύο πρῶτα ἔτη τοῦ 21ου αἰώνα, ὅλος ὁ χρόνος αὐτός ἦταν ἀφιερωμένος στήν παιδεία. Δεκάδες βιβλία, ἑκαντοτάδες ἄρθρα καί ὁμιλίες. Ἀπόκαμα. Νοιώθω πώς ἡ φωνή – ἤ μᾶλλον κραυγή – ἀγωνίας μου ἦταν ἕνας ψίθυρος στήν ἀπέραντη πνευματική καί πολιτική μας Σαχάρα. Ὅπως λέγαμε, στά νεανικά μας χρόνια, δέν ἔχουν μόνον οἱ τοῖχοι ἀφτιά ἀλλά καί τ’ ἀφτιά ἔχουν τοίχους. Καί τό φρικτό εἶναι πώς ἔβαλαν τοίχους στ’ ἀφτιά κι αὐτοί πού κάποτε ἔλεγαν ἤ ἔγραψαν τό σύνθημα αὐτό.
Δέν θά ‘θελα, λοιπόν, νά ὁμιλήσω, καί πολύ περισσότερο νά γράψω, γιά τό Φροντιστήριο (ἄλλωστε παλαιά μου κείμενα γι’ αὐτό ὑπάρχουν στά φυλλάδια τοῦ “Ἡράκλειτου”, τοῦ ὁποίου ἤμουν ὀνοματοθέτης καί ἱδρυτικό μέλος), γιά ἕναν δεινά ὑβριζόμενο θεσμό, πού ἔχει προσφέρει ἀνυπολόγιστες ὑπηρεσίες στόν τόπο μας – καί ὄχι μόνο στον διδακτικό τομέα. Ποιός, ἄλλωστε, ἀγνοεῖ ὅτι τά καλύτερα διδακτικά ἐγχειρίδια ἦταν καί εἶναι τά φροντιστηριακά; Τό φροντιστήριο δέν εἶναι νέος, εἶναι πανάρχαιος θεσμός. Ἡ ἱστορία τῆς παιδείας ἀρχίζει ὡς φροντιστηριακή λειτουργία. Περιφερόμενοι ἀνά τόν ἑλληνικό κόσμο φροντιστές ἦσαν οἱ μεγάλοι σοφιστές πού ἔβαλαν τίς βάσεις τῆς ὀργανωμένης παιδείας. Ὁ Ἰσοκράτης ὀργάνωσε τόν πρῶτο πρότυπο φροντιστηριακό ὀργανισμό. Ἀλλά καί οἱ περιώνυμες φιλοσοφικές σχολές τῶν Ἀθηνῶν, μήπως δέν ἦσαν κι αὐτές ἀνώτατη μορφή φροντιστηρίων; Δημόσια παιδεία, ἀλλά χαμηλῆς πνευματικῆς ἐμβελείας, εἶχε μόνον ἡ Σπάρτη. Ἡ λέξη “Φροντιστήριο”, πού πολλοί τήν ξορκίζουν μέ τόν “ἀπήγανο”, εἶναι πολύ παλιά καί στά νεώτερα χρόνια ἀπαντᾶ ὡς τίτλος περιωνύμων πνευματικῶν ἱδρυμάτων. Μνημονεύω τό “Φλαγγινιανόν Φροντιστήριον τῆς Βενετίας” (ἱδρύθηκε τόν 17ο αἰ. ἀπό τόν Κερκυραῖο Θωμᾶ Φλαγγίνη), τό “Ἑλληνικόν Φροντιστήριον τῆς Τραπεζοῦντος”, πού ἱδρύθηκε μετά τήν κατάλυση τῆς ἐκεῖ ἑλληνικῆς αὐτοκρατορίας τό 1461, τό “Ἑλληνικόν Φροντιστήριον Χερσῶνος” (ἱδρύθηκε τό 1785 ἀπό τόν Ἠλία Κανδύλη) καί τό “Ἑλληνικόν Φροντιστήριον Ἀργυρουπόλεως”, πού ὑπήρξε – μετά τό “Φροντιστήριον τῆς Τραπεζοῦντος” – τό μεγαλύτερο σχολεῖο τοῦ Πόντου.
Προτοῦ οἱ Ἕλληνες μάθουν τή λέξη “Πανεπιστήμιο”, – ἀκόμη καί τή λέξη “σχολεῖο” – γνώριζαν τόν ὅρο “φροντιστήριο”. Δέν εἶναι τυχαῖο, ἄλλωστε, πού κατά τήν τελική φάση (1828 -1830) τοῦ ἀγῶνα τῆς Ἐθνικής Παλιγγενεσίας, ἡ λέξη “φροντιστήριο” ἐδήλωνε τήν ὑπηρεσία πού εἶχε τή μέριμνα τῶν στρατιωτικῶν καί ναυτικῶν ζητημάτων, ἦταν δηλαδή ἡ πρώτη μορφή Ὑπουργείου Ἐθνικῆς Ἀμύνης. Ἀργότερα ὁ ὅρος “ἐξειδικεύθηκε” στόν τομέα τῆς παιδείας καί πῆρε τή σημασία τοῦ σπουδαστηρίου ἤ τοῦ ἰδιαιτέρου χώρου παραδόσεως μαθημάτων σέ μαθητές καί φοιτητές. Φροντιστήρια Νομικῆς ὑπῆρχαν ἀπό τήν ἀρχή τοῦ 20οῦ αἰώνα. Τό φροντιστήριο, ὅμως, δέν εἶναι ζήτημα χώρου, εἶναι ζήτημα προσώπου. Ὁ οἰκοδιδάσκαλος εἶναι ὁ πρῶτος διδάσκαλος, τόσο κατά τήν ἀρχαιότητα ὅσο κατά τά μεσαιωνικά καί τά νεώτερα χρόνια. Τί ἦταν ὁ Μαρτελάος, πού ἐνεφύσησε τά πρῶτα ὑψηλά ἰδανικά στούς μαθητές του, Κάλβο καί Σολωμό; Προτοῦ δημιουργηθοῦν τά πρῶτα Παρθεναγωγεῖα, τά κορίτσια ἐμάθαιναν γράμματα κατ’ οἶκον ἀπό οἰκοδιδάσκαλους. Καί μάλιστα ἡ μόρφωση αὐτή εἶχε ἐπίσημη ἀναγνώριση. Τοῦτο δέν σημαίνει ὅτι πάντα οἱ οἰκοδιδάσκαλοι εἶχαν τήν πρέπουσα ἀναγνώριση. Ὅπως μου ἔλεγε περί τά τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ ’60 ὁ ἀείμνηστος φροντιστής Παν. Γρυμπιλάκος (εἶχε φροντιστήριο στήν Κάνιγγος καί προετοίμαζε παιδάκια τοῦ Δημοτικοῦ γιά τίς εἰσαγωγικές τοῦ Βαρβακείου) προπολεμικά στήν περιοχή τοῦ Κολωνακίου οἱ οἰκοδιδάσκαλοι, οἱ χυδαϊστί σήμερα λεγόμενοι “ἰδιαιτεράδες”, εἰσήρχοντο στήν οἰκία ἀπό τήν πόρτα τῆς ὑπηρεσίας!
Ὡς συμπληρωματικό τοῦ σχολείου μέσο τό φροντιστήριο – ἀτύπως ἀρχικά – λειτουργοῦσε στά καθ’ ἡμᾶς σέ ὅλες τίς φάσεις τοῦ νεώτερου πολιτικοῦ βίου μας, κυρίως ἀφότου ἄρχισε νά σχηματίζονται ἀστικοί πυρῆνες μέ τάσεις ἀνοδικῆς πνευματικῆς κινητικότητας. Τήν ἄνοδο αὐτή ὑποβοηθοῦσε ἡ εἰσαγωγή σέ μιά ἀνώτατη σχολή. Τά μαθησιακά κενά πού εἶχε ὁ νέος ἐκάλυπτε μέ συμπληρωματική διδασκαλία, εἴτε στο δικό του σπίτι, εἴτε στό σπίτι ἤ στό γραφεῖο τοῦ φροντιστῆ. Αὐτό ἴσχυε περίπου μέχρι τό 1928, ὅταν ψηφίστηκε τό “ἰδιώνυμο” ἀπό τήν κυβέρνηση Ἐλευθερίου Βενιζέλου, ὁπότε δεκάδες δάσκαλοι καί καθηγητές – λόγω φρονημάτων – βρέθηκαν ἐκτός σχολείου. Αὐτοί ἀποτέλεσαν τήν πρώτη “μαγιά” γιά τή δημιουργία τῶν πρῶτων ὀργανωμένων φροντιστηρίων. Ἡ μαγιά αὐτή ἔγινε “καρβέλι”, ὅταν στά χρόνια τῆς Δικτατορίας τοῦ Μεταξᾶ (οἱ πρῶτες διώξεις εἶχαν ἀρχίσει τό 1925 ἐπί Δικτατορίας Θεοδ. Παγκάλου) ἑκατοντάδες πλέον ἐκπαιδευτικοί διώχθηκαν ἀπό τήν ἐκπαίδευση. Ὅλοι αὐτοί – γιά λόγους βιοπορισμοῦ – στράφηκαν πρός τά Φροντιστήρια ἤ τά ἰδιαίτερα μαθήματα. Δέν εἶναι ἄλλωστε τυχαῖο ὅτι οἱ πρῶτοι νόμοι, πού ἀφοροῦν στή λειτουργία φροντιστηρίου, θεσπίστηκαν ἐπί Μεταξᾶ, οὔτε εἶναι καί πάλι τυχαῖο ὅτι τό “σπόρο” τῆς ἀριστερῆς ἰδεολογίας πού θά ἔρριχναν δῆθεν οἱ ἀριστεροί ἐκπαιδευτικοί (πού πολλοί ἦσαν ἀπλῶς δημοκρατικοί), τόν ἔρριξαν ἀπό ὀργή – λόγω τῶν διώξεων – μέσω τοῦ Φροντιστηρίου. Ἔτσι, ὅταν ἄρχισε στή διάρκεια τῆς Κατοχῆς νά ἀναπτύσσεται τό “ἐαμικό” κίνημα, πολλοί φροντιστές ἐξελίχθηκαν σέ θαυμάσιους διαφωτιστές. Δέν ξέρω ἄν δικαιοῦμαι νά ἀναφέρω ὀνόματα, καί δέν μνημονεύω.
Μετά τόν πόλεμο τό φροντιστήριο ἐξακολουθεῖ νά ὑφίσταται, ἀλλά σέ χαμηλά μεγέθη. Ἡ γιγάντωσή του ἀρχίζει κατά τά πρῶτα μετεμφυλιακά ἔτη. Οἱ λόγοι εἶναι πολλοί. Κατά πρῶτον, τά αἰώνια προβλήματα τῆς παιδείας, οἱ γνωστές “δυσλειτουργίες”, πού δέν ἐπέτρεπαν στό μαθητή νά ἔχει τά ἀναγκαῖα ἐφόδια γιά νά εἰσαχθεῖ σέ κάποιο ἀνώτερο σχολεῖο (π.χ. Βαρβάκειο) ἤ σχολή (πανεπιστημιακή, στρατιωτική, πολυτεχνεῖο μικρό καί μεγάλο). Ἤδη ἀπό τήν προπολεμική ἐποχή ὑπῆρχαν φροντιστές εἰδικευμένοι σέ ὁρισμένες σχολές (π.χ. στρατιωτικές, πολυτεχνεῖο, θεωρητικές κ.λ.π.). Δεύτερον, ἡ σχεδόν βίαιη ἀστικοποίηση, πού ἔκανε πλῆθος οἰκογένειες (πρώην ἐργατικές – ἀγροτικές, μικροαστικές) νά βλέπουν ὡς λύση στό ἐπαγγελματικό πρόβλημα τῶν παιδιῶν τους τήν εἰσαγωγή σέ μιά ἀνώτατη ἤ ἀνώτερη σχολή (ὅπως τό Μικρό Πολυτεχνεῖο, πού ἡ προσφορά του δέν ἔχει ἀκόμη ἐκτιμηθεῖ). Τρῖτον, τό σύστημα τῶν κατά σχολήν ἐξετάσεων πού ἴσχυε ὡς τήν ἐποχή τῆς πρώτης μεταπολεμικῆς μεταρρυθμίσεως (1964)˙ λόγῳ τῶν εἰδικῶν καί ὑψηλῶν ἀπαιτήσεων κάθε σχολῆς, τό σχολεῖο δέν ἦταν σέ θέση νά ἀνταποκριθεῖ καί μοιραῖα ὁ μαθητής ἔπρεπε νά καταφύγει κατά τό δίμηνο τοῦ θέρους (Ἰούλιος – Αὔγουστος) στά “φῶτα” τοῦ φροντιστῆ. Οἱ ἐξετάσεις τότε γίνονταν ἀρχές Σεπτεμβρίου καί ὁ μαθητής, ἄν πρόφθαινε κι εἶχε τά ἀναγκαῖα χρήματα γιά “ἐξέταστρα”, ἔδινε σέ δύο ἤ τρεῖς σχολές. Ὁ γράφων ἔδωσε πρῶτα στή Νομική καί μία ἐβδομάδα μετά στή Φιλοσοφική. Τρίτος παράγων ἐνισχυτικός τῶν φροντιστηρίων σέ ὅλες τίς πόλεις τῆς χώρας μας ἦσαν τά “φρονήματα”. Μετά τό 1947 χιλιάδες δάσκαλοι καί καθηγητές ἐκδιώχθηκαν ἤ ἀποκλείσθηκαν ἀπό τήν ἐκπαίδευση λόγῳ “φρονημάτων”. Ἦταν ἕνα ἑδραιωμένο καθεστώς, πού ἔκανε πολλούς νέους πού δέν ἤθελαν νά ὑπογράψουν γιά λόγους ἀξιοπρέπειας – ὅπως ὁ γράφων – καί ὄχι ἰδεολογίας τίς κατάπτυστες “δηλώσεις μετανοίας” καί εἶχαν ἀποκλείσει ἀπαρχῆς κάθε ἰδέα διορισμοῦ στό Δημόσιο. Ἡ δική μου προετοιμασία γιά φροντιστηριακή σταδιοδρόμηση εἶχε ἀρχίσει ἀπό τό ἔτος τῆς προετοιμασίας μου νά εἰσαχθῶ στό Πανεπιστήμιο. Τά τετράδια μου γιά τήν Ἔκθεση, τά Λατινικά, κυρίως γιά τά Ἀρχαῖα Ἑλληνικά, μέ συντρόφευσαν ὥς τό τέλος τῆς φροντιστηριακῆς μου σταδιοδρομίας.
Ὁ τελευταῖος ἐνισχυτικός παράγων εἶναι οἱ ἀλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις πού ἀκολούθησαν τή μεταρρύθμιση τῶν Γ. Παπανδρέου – Λουκῆ Ἀκρίτα – Εὐαγ. Παπανούτσου, τότε πού καθιερώθηκε τό περίφημο ΑΚ – ΑΠ (Ἀκαδημαϊκό Ἀπολυτήριο), πού ἀποσυνδέθηκαν οἱ ἐξετάσεις (πλήν ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων) καί μεταβιβάστηκαν στό Λύκειο, κάτι πού μελλοντικά ἐπρόκειτο νά ἀποβῆ εὐεργετικό γιά τό φροντιστήριο, καταστροφικό, ὅμως, γιά τό Λύκειο καί μακροπρόθεσμα γιά τίς ἀνώτερες καί ἀνώτατες σχολές. Ἡ λεγόμενη “μεταρρύθμιση Παπανούτσου” πού ὑπερδιπλασίασε τά ἐξεταζόμενα μαθήματα καί τεμάχισε σέ φέτες τήν ἐξεταζόμενη ὕλη δημιούργησε τέτοια κοσμοσυρροή στά φροντιστήρια τό θέρος τοῦ 1965, πού ἀναγκασθήκαμε νά ἐνοικιάσουμε δύο ἐπί πλέον κτήρια καί ἀπό καθηγητές νά μεταβαλλόμαστε στά διαλείμματα σέ δρομεῖς. Ἔκτοτε ἡ ἀνά διετίαν σχεδόν ἀνακοινούμενη “μεταρρύθμιση” πού κατά κανόνα ἐξελισσόταν σέ ἀπορρύθμιση, ἔφερνε νέον κόσμο στά φροντιστήρια. Διότι ὁ φροντιστής εἶχε ἐξελιχθεῖ σέ ἕναν εἰδικευμένο στίς ἐξετάσεις δάσκαλο, πού φρόντιζε νά καταρτισθεῖ πάνω στό νέο “μοντέλο” ἐξετάσεων, προτοῦ αὐτό ἀρχίσει ἀκόμα νά ἐφαρμόζεται. Ἐπί πλέον τά φροντιστηριακά βοηθήματα, πού εἶχαν εὐρύτατη κυκλοφορία, ἦσαν σκάλες ἀνώτερα ἀπό τά λεγόμενα σχολικά “ἐγχειρίδια”, πού ἦσαν ὄντως ἐγχειρίδια – ὄχι ὅλα – γιά τό μυαλό τῶν μαθητῶν. Τότε ἄρχισε καί ἡ “μυθοποίηση” τοῦ φροντιστηρίου. Πολλοί φροντιστές εἶχαν γίνει στό εἶδος τους “βεντέτες”, ὅπως σημέρα οἱ “βεντέτες” τῆς τηλοψίας, χωρίς φυσικά νά πουλᾶνε…πίτουρα.
Δεινή ἦταν ἡ δοκιμασία τῶν φροντιστηρίων κατά τούς χρόνους τῆς Δικτατορίας. Κάποια ἔκλεισαν. Κάποιοι φροντιστές στερήθηκαν ἀκόμη καί τοῦ δικαιώματος διδασκαλίας. Τότε φούντωσε τό “ἰδιαιτεράδικο”, πού κατά κανόνα ἦταν παράνομο. Ὁ φροντιστηριακός ὀργανισμός, μέ τόν ὁποίο συνεργαζόμουν ἐγώ, ὡς τό 1969, ἔκλεισε δύο φορές. Βρίσκαμε ὑποκατάστατα λειτουργίας. Ἔτσι προέκυψε ὁ “Ἡράκλειτος”. Οἱ δικτάτορες τελικά μᾶς ἀνέχθηκαν, γιατί οἱ πλεῖστοι ἀξιωματοῦχοι εἶχαν τήν ἀνάγκη μας. Ἐμπιστεύονταν τή δουλειά μας. Τουλάχιστον τρεῖς ὑπουργοῖ τῆς Δικτατορίας καί δεκάδες ἀνώτατοι ἀξιωματοῦχοι εἶχαν ἐμπιστευθεῖ τήν προετοιμασία τῶν παιδιῶν τους σέ μένα, παρόλο πού ἤξεραν ὅτι 19 Μαρτίου 1969, γιά νά μήν ἐκφωνήσω τόν ἕτοιμο λόγο τῆς ΓΔΕΑ γιά τήν ἐθνική ἐπέτειο (ὁ λόγος ἔκλεινε μέ τό ἐπιφώνημα “Ζήτω ἡ 21η Ἀπριλίου” καί σέ κάθε σχολεῖο πήγαινε συχνά ἐντολή νά τόν έκφωνήσει κάποιος συγκεκριμένος καθηγητής γιά νά στιγματισθεῖ). Τό φρικτότερο τότε ἦταν ἡ διάχυση τοῦ “χαφιεδισμού”. Νεαροί ἀστυνομικοί εἶχαν ἐγγραφεῖ ὡς μαθητές μας στά τμήματα καί παρακολουθοῦσαν εἰδικά κάποιους καθηγητές. Ἐπίσης κάποιοι μαθητές ἦσαν συνεργάτες τους καί τό βράδυ ἔδιναν “ραπόρτο” στούς ἀστυνομικούς. Δέν τούς κατηγορῶ. Κάποιοι ἀπό τούς ἀστυνομικούς αὐτούς μάς προστάτευσαν ἀπό τούς μαθητές μας. Τούς κερδίσαμε μέ τήν ἀξία πού δείχναμε πάνω στη δουλειά μας. Ὡστόσο, δέν λησμονῶ ἕνα περιστατικό: ἕνα βράδυ κλήθηκα στήν Μπουμπουλίνας (ὅπου ἡ Γενική Ἀσφάλεια) ἀπό ἕναν ἀνώτερο ἀστυνομικό (ἀπό αὐτούς πού μετά ὀνομάστηκαν “βασανιστές”) γιά μιά “διευκρίνιση”: τί ἐννοοῦσα στήν ἔκθεση πού ὑπαγόρευα μέ τή φράση: “Ἀπό τή στιγμή πού κάποιος θά πεί “τί μ’ ἐνδιαφέρει;” ἔχει γίνει τό πρῶτο βῆμα γιά τήν παρακμή τῶν κρατῶν”. Ἡ ἀνάκριση δέν μέ ἐνόχλησε. Αὐτό πού μέ συγκλόνισε ἦταν τό τετράδιο. Ἀνῆκε σέ ἕνα μαθητή, πού εἰλικρινά τόν ἀγαποῦσα. Ὅσο κι ἄν ὁ ἀστυνομικός τό ἔκρυβε ἐπιμελῶς, γνώρισα τό γραφικό του χαρακτῆρα. Δέν θά ἀναφερθῶ στό περιστατικό τῆς συναντήσεώς μου μέ τόν δεύτερο τῆς ἱεραρχίας τῶν συνταγματαρχῶν (αὐτός ἦταν ταξίαρχος), διότι ἦταν στούς τότε φροντιστηριακούς κύκλους πολύ γνωστό καί κυκλοφορούσε ὡς ἀνέκδοτο.
Ἀνέκδοτο, ὅμως, κατάντησε ἡ ὑπόθεση τῆς ἑλληνικῆς παιδείας μετά τή Δικτατορία. Δέν θά ἀναπτύξω ἐδῶ αὐτό πού ἔχω ἀναλύσει σέ πλῆθος μελετῶν μου, χωρίς ποτέ καί πουθενά νά ἔχω διαψευσθεῖ, ἀκόμη καί στίς πιό δυσοίωνες προβλέψεις μου. Θά περιορισθῶ νά πῶ μόνο τοῦτο: ἀντί νά διαμορφώσουμε παιδεία, διαμορφώσαμε κακῆς ποιότητας ἐκπαίδευση, πού ἐξελίχθηκε σέ κακοπαιδεία καί ὑποπαιδεία. Οἱ πλεῖστοι τῶν πολιτικῶν – ἄν ὅχι ὅλοι – πού ἀνέλαβαν τή διεύθυνση τοῦ ἁμαρτωλοῦ ὑπουργεῖου τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως ἦσαν ἄγευστοι παιδείας καί οἱ συνεργάτες τους ἦσαν ἀνίκανοι νά ἀσκήσουν ἔργο παιδείας. Κι εἶχαν μῖσος γιά τούς καλούς ἐκπαιδευτικούς, ἰδίως τούς φροντιστές. Ὄχι μόνο γιατί οἱ φροντιστές ἦσαν διδακτικά ἐπαρκέστεροι, ἀλλά καί γιατί βγῆκαν σχεδόν στό σύνολό τους ἀπροσκύνητοι ἀπό τή Δικτατορία. Τήν ὥρα πού αὐτοί ἔκαναν ραγδαῖες καριέρες ἐδῶ καί μέ ὑποτροφίες στό ἐξωτερικό, τά φροντιστήρια εἶχαν γίνει γιά τους ἐφήβους καταφύγια ἐλευθερίας. Ἡ δημοκρατία, ἀντί νά τά τιμήσει, προσπάθησε νά τά κτυπήσει. Ἀντί οἱ πρῶτοι – ἀλλά καί οἱ μετέπειτα – ὑπουργοί νά καλέσουν καί νά συμβουλευθοῦν πέντε “ψημένους” φροντιστές, συμβουλεύονταν “φρόκαλα”, ἀνθρώπους πού εἶχαν ἀποτύχει στό παρελθόν κατά τό πέρασμά τους ἀπό τά φροντιστήρια. Τό φροντιστήριο, λόγῳ τῶν γνωστῶν περιπετειῶν τῆς χώρας, ἐξελίχθηκε σέ μέγα σχολεῖο. Συγκέντρωσε μιά τεράστια διδακτική πεῖρα. Χρησιμοποίησε τά πιό μοντέρνα συστήματα διδασκαλίας καί προσέφερε στή μαθητῶσα νεολαία τά καλύτερα βιβλία. Οἱ πολιτικοί μας προσπάθησαν καί προσπαθοῦν νά τά κλείσουν. Τό ἀποτέλεσμα εἶναι γνωστό: πέτυχαν τήν ὁλοσχερῆ φροντιστηριοποίηση τοῦ Λυκεῖου. Σήμερα τό φροντιστήριο περνάει κρίση. Ὄχι γιατί ἔγινε καλύτερο τό σχολεῖο. Θά τό πῶ ὠμά: τό σχολεῖο ὅπως καί οἱ ἀνώτερες καί ἀνώτατες σχολές ἔχουν χρεοκοπήσει. Ἀπότοκος τῆς χρεοκοπίας αὐτῆς, πού εἶναι γενικευμένο φαινόμενο σέ ὅλο τό φάσμα τῆς πολιτικῆς, εἶναι καί ἡ κρίση τοῦ φροντιστηριακοῦ θεσμοῦ. Τό φροντιστήριο, ὅμως, βρίσκει πάντα τρόπους νά ἐπιβιώνει. Σήμερα σέ ὅλη τήν Ἑλλάδα ἀνθίζει μιά νέα μορφή φροντιστηρίου: οἱ σχολές γονέων, τά ἀνοιχτά ἤ λαϊκά πανεπιστήμια, οἱ πολιτιστικοί ὅμιλοι κ.λ.π. Στούς χώρους αὐτούς οἱ ἄνθρωποι συμπληρώνουν ἤ ὁλοκληρώνουν τή μόρφωση πού δέν πῆραν στό σχολεῖο ἤ στή σχολή τους. Προσωπικά, ξεκίνησα τή διδακτική μου καριέρα ὡς φροντιστής ἀρκετά ἐνωρίς (1961 – 1962). Πίστευα πια ὅτι τό φροντιστήριο ἀνήκει στήν προϊστορία τῆς προσωπικῆς μου ζωῆς. Ἐδώ καί τρία χρόνια τό ξαναζῶ στά μαθήματα πού παραδίδω στό ἀνοικτό πανεπιστήμιο τῆς γεραρᾶς “Ἑταιρείας Φίλων τοῦ Λαοῦ”. Κάποτε στό ἀμφιθέατρο τῆς ὁδοῦ Κωλέττη συγκέντρωνα 150 μαθητές. Κάθε Τρίτη στήν ὁδό Εὐρυπίδου, ὅπου παραδίδω μαθήματα ἱστορίας δωρεάν συγκεντρώνω 250 ἀκροατές. Ἕνα θά πῶ στούς νέους συναδέλφους τῶν φροντιστηρίων: ὅποιος ξέρει νά διδάξει, δέν χάνει ποτέ. Οἱ μαθητές εἶναι σάν τά λαγωνικά. Ὀσφραίνονται τό Δάσκαλο ἀπό μακριά. Πρέπει, ὅμως, ὁ φροντιστής νά τό νοιώθει βαθειά πώς εἶναι Δάσκαλος .
ΣΑΡΑΝΤΟΣ Ι. ΚΑΡΓΑΚΟΣ
ΠΕΥΚΗ , 23 Σεπτεμβρίου 2005

Μια σημαντική εξέλιξη παρακάμπτει και ακυρώνει το περίφημο Άρθρο 16 … Ένας Μαθηματικός και Φροντιστής , ο Μανώλης Αμαργιανάκης , μετά από μια πολύχρονη διαδρομή στο “Όριον” των Αμπελοκήπων , ίδρυσε είκοσι χρόνια πριν το Γαλλικό Κολέγιο IdEF… Μεθοδικός και Επίμονος όσο κανένας αξιοποίησε στο έπακρο τα δεδομένα του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χάρτη Ανώτατης Εκπαίδευσης και με μια μακρά συνεργασία με το Paris 13 πέτυχε αυτό που οι Εγχώριοι Κρατιστές φοβόντουσαν … Την Απόλυτη Αναγνώριση των Σπουδών και των Ακαδημαϊκών Προσόντων … Η Ελληνική Πολιτεία ας Διδαχθεί από την Κυπριακή διαχείριση του θέματος των Ιδιωτικών Πανεπιστημίων … Ας αντιγράψει τουλάχιστον την Τουρκική εμπειρία η οποία συμπεριλαμβάνει στο Μηχανογραφικό των Παν-Τουρκικών και τα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια … Διαφορετικά θα καταστεί η Γραφική Ουραγός της Κοινωνίας … Γιατί αντί να στέλνει ένας Γονιός το Παιδί του στην Νομική της Κομοτηνής ή της Αλλοδαπής θα επιλέγει με ετήσια δίδακτρα της τάξεως των 9000 ευρώ την οικονομικότερη λύση του εν Αθήναις Paris … Δείτε το σχετικό ρεπορτάζ των Νέων … Ο Ρόλος του Κράτους στην Παιδεία δεν είναι να Λειτουργεί Φούρνους αλλά να Ελέγχει την Ποιότητα του Άρτου που Παράγεται … Ψωμί , Παιδεία , Ελευθερία …

Η Κυβερνητική Εμπειρία θα γκρεμίσει τελικά τις Διαχρονικές Θεωρήσεις της καθ΄ημάς Αριστεράς … Δίδακτρα στα Δημόσια Σχολεία ; Γιατί Όχι Σύντροφοι ! Πολιτικό Σεισμό προκάλεσε η Πρόταση Τριανταφυλλίδη σε Αριστεροδεξιούς Κρατιστές των ΜΜΕ και Όχι μόνο … Οι Τολμουδιστές ανέλαβαν το έργο της εξύβρισης του Ασεβούς … Ο Κυβερνητισμός διαβρώνει τον Δογματικό και Ξύλινο Λόγο … Έτσι όπως το πάει θα Προτείνει και το “Νεοφιλελεύθερο” voucher ο Αλέξανδρος ο Μακεδών … Κινδυνεύουν τα Ιερά και Όσια της Κρατικής και Φορολογικής μας Αριστεράς … Μερικοί Σύντροφοι αναρωτήθηκαν μάλιστα πως αυτές οι Ιερόσυλες Απόψεις βγαλμένες από τις Εργαλειοθήκες των “Νεοφιλελέ” φιλοξενούνται στην “Αυγή” … Είναι φανερό ότι θέλουμε ένα Διάλογο Γενικών και Αόριστων Τίτλων από τον οποίο να απουσιάζει ο Πυρήνας της εκπαίδευσης και το Κύτταρο της Παιδείας … Το Σχολείο … Αυτό που κατά τον Αγαπητό Σύντροφο Γαβρόγλου έχει ανατεθεί από την Κοινωνία στο Φροντιστήριο … Τον ευχαρίστησε δημόσια και ο Αμοιραδάκης για την διαπίστωση … Θέλουμε ένα Διάλογο που να μην αμφισβητεί τον κυρίαρχο ρόλο της Κρατικής Ιδεολογίας στην Παιδεία … Και δεν θέλουμε καμία συζήτηση ούτε για την Χρηματοδότηση , ούτε για την Αξιολόγηση και ούτε , προφανώς , για την “μικροαστική ασθένεια” της Διάκρισης … Εργάτης , ο γιος του Εργάτη … Ο Πολίτης πρέπει να συνεχίσει να θρέφεται με τους Μύθους της “Δωρεάν Παιδείας” την οποία Πληρώνει ο Τυφλός Θεός που ο Αριστοφάνης ονόμασε Πλούτο και του χάρισε το Φως … Η Πολιτική Πενία της Αριστεράς , όμως , Τέχνας Κατεργάζεται προκειμένου να ξαναβρεί την Ενόρασή της … Για να μοιράσει τον Πλούτο της Παιδείας και στους Αδύνατους … Και ανακαλύπτει το Λογικό και το Εφικτό … Ο Τριανταφυλλίδης απλά μιμήθηκε τον “αναιδή” συντοπίτη του Μπουτάρη που μίλησε για συμβολικά δίδακτρα στο Αριστοτέλειο με στόχο την Ποιότητα των Σπουδών … Ο Πόντιος τον Βλάχο … Λιθοβολίστέ τους !

“Η εκπαίδευση δεν είναι εμπόρευμα και ως εκ τούτου δεν πωλείται …” υπογράφει με Αξιωματική Βεβαιότητα ο Αρχιτέκτονας του Ετοιμόρροπου Νέου Εξεταστικού σε Άρθρο του στην “Εποχή” και καταλήγει στο αβίαστο συμπέρασμα … “Άρα , η ιδιωτική εκπαίδευση και τα φαινόμενα παραπαιδείας αποτελούν παθογένεια του εκπαιδευτικού συστήματος και , επομένως , η Αριστερά οφείλει να την καταστήσει περιττή , μέσα από την ουσιαστική αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου και την κατάργηση κάθε μορφής διδάκτρων …” Συμφωνούμε ότι η Παιδεία δεν είναι Εμπόρευμα … Είναι Δημόσιο Αγαθό … Το θυμάμαι από τα μαθητικά μου χρόνια … Ψωμί , Παιδεία , Ελευθερία … Αυτό δεν σημαίνει Σύντροφοι ότι οι Φούρνοι και κάθε μέσο έκφρασης της Ελευθερίας του Λόγου πρέπει να γίνουν Κρατικά Πρακτορεία Άρτου , Ειδήσεων και Απόψεων … Έλεος με την Δογματική Θεώρηση Περί των Αγαθών που παράγονται Μονοπωλιακά από το Κράτος και Αστυνομεύονται από τους Φανατικούς του Πολιτοφύλακες … Όσοι ονειρεύονται μια Κοινωνία Κρατικών Δασκάλων , Δημοσιογράφων , Δικηγόρων , Παπάδων και Αρτοποιών είναι βαθύτατα Φασίστες … Η Ιδεολογία είναι ασφαλώς Δικαίωμα όμως οι Δογματικές Θεωρήσεις του Χρεοκοπημένου Κρατισμού δεν έχουν θέση στην Αριστερά που βίωσε τις συνέπειές του … Η Ευθύνη γεννιέται όταν δεν λέμε εγκαίρως “όχι” έγραψε ο Τρότσκυ … Οι Κρατιστές έχουν υποχρέωση να αναβαθμίσουν το κρατικό σχολείο αλλά να μην ξεχνάνε ποτέ ότι οι Πολίτες Πληρώνουν … Άρα η Παιδεία Πωλείται … Καλή Χρονιά !