Author: Γιώργος Χατζητέγας

  Λίγο πριν την έκδοση των αποτελεσμάτων μιας ακόμα επώδυνης εξεταστικής διαδικασίας, με την συνδρομή του ερευνητή – συγγραφέα Λευτέρη Τσίλογλου ας αποφορτίσουμε το κλίμα των συνεπειών της βαθμολογικής βάσης και ας θυμηθούμε μικρές και διδακτικές ιστορίες εξεταστικής τρέλας.

  Ξεφυλλίζοντας τη «Μαύρη Βίβλο» των εισαγωγικών εξετάσεων του 1962 ένα σπάνιο βιβλίο του Αριστείδη Πάλλα ο οποίος από το 1947 εξέδιδε ετήσιο «Δελτίο θεμάτων» με κριτική στήριξη της εξεταστικής διαδικασίας, βρίσκουμε με κάθε λεπτομέρεια το ιστορικό των λανθασμένων θεμάτων στις εισαγωγικές εξετάσεις του Πολυτεχνείου του 1962.

  Η σφοδρή σύγκρουση με το καθηγητικό κατεστημένο της εποχής έφερε στην επιφάνεια και ζητήματα αδιαβλητότητας. Στις εξετάσεις της Αρχιτεκτονικής εκείνης της χρονιάς (1962) έλαβε μέρος και εισήχθη η Όλγα Πίππα ανεψιά του τότε αντιπρυτάνεως κ. Δημοσθένη Πίππα.

  Το ανεπίτρεπτο δεν ήταν βέβαια η συγγένεια αλλά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη υποψήφια πέρασε στο Πολυτεχνείο χωρίς να έχει το απολυτήριο του εξατάξιου τότε Γυμνασίου καθώς είχε μείνει μετεξεταστέα. Κατά την διερεύνηση του θέματος αποδείχθηκε ότι και άλλοι μετεξεταστέοι είχαν λάβει μέρος στις εξετάσεις!

  Το τι ακριβώς επακολούθησε καταγράφεται με τον πιο διασκεδαστικό τρόπο στις γελοιογραφίες της εποχής τις οποίες βρήκαμε στις σελίδες του βιβλίου.

  Διαβάζοντας την εφημερίδα «Χρόνος» του 1905(!) σε διαδοχικά δημοσιεύματα περιγράφεται το σκάνδαλο των προεισαγωγικών εξετάσεων για την σχολή υπαξιωματικών του στρατού. Την ευθύνη των εξετάσεων και την επιλογή των θεμάτων είχε το τότε Υπουργείο Στρατιωτικών που έστελνε τα θέματα ταχυδρομικώς σε σφραγισμένους φακέλους.

  «Όταν μπροστά στους υποψηφίους εμφανίστηκε ο αρμόδιος αξιωματικός με τον σφραγισμένο φάκελο ένας από τους υποψηφίους, ο λοχίας Παπανικολάου, σηκώθηκε όρθιος στο θρανίο και με δυνατή φωνή είπε:

  – Μην ανοίγετε κύριε Λοχαγέ το φάκελο. Ξέρω τι περιέχει. Είναι ένα θέμα βολής, το εξής πρόβλημα της Αριθμητικής και αυτή η άσκηση της Γεωμετρίας.

  Ένας εκ των υποψηφίων, ο λοχίας Λίτσας, μετά το πέρας των εξετάσεων πήγε να βρει τον καθηγητή των μαθηματικών στο Αρσάκειο Μιχάλη Αναγνωστόπουλο. Του είπε τι έγραψε κι αν είναι σωστά και του διηγήθηκε το επεισόδιο που συνέβη. Τότε ο Αναγνωστόπουλος θυμήθηκε ότι το ίδιο πρωί και πολύ νωρίς είδε πάνω στον πίνακα μιας αίθουσας του Αρσακείου το σχήμα της ασκήσεως της Γεωμετρίας και να το συζητούν οι καθηγητές Νικολόπουλος και Τσιλιμίγκρας. Ο λοχίας Λίτσας υπέβαλε μήνυση στο υπουργείο Στρατιωτικών. Ο θόρυβος, που δημιουργήθηκε από την πρώτη στιγμή ανάγκασε τον υπουργό κ. Βουδούρη να αναθέσει τις ανακρίσεις στον διοικητή της Σχολής Ευελπίδων Ζορμπά τον αργότερα επικεφαλής του στρατιωτικού συνδέσμου.»

  Τότε άρχισαν να εκδηλώνονται τα παθογόνα φαινόμενα, που παρουσιάζονται σε τέτοιες περιπτώσεις. Ο ένας μετέθετε τις ευθύνες στον άλλο. Κανείς δεν έφταιγε. Οι εξετάσεις ακυρώθηκαν και επαναλήφθηκαν σύντομα χωρίς να λείψουν πάλι τα παράπονα. Το πόρισμα της έρευνας δεν βρέθηκε στα φύλλα του “Χρόνου” των επόμενων μηνών.

  Όσο για τα φροντιστήρια της εποχής η ίδια εφημερίδα στις 29 Οκτωβρίου του 1905 δημοσιεύει γνωστοποίηση του φροντιστή Ιωάννη Γεράκη που «αναλαμβάνει να παρασκευάση εις τα Ελληνικά και τα Μαθηματικά τους προετοιμαζομένους δια τας σχολάς των Ευελπίδων, των Ναυτικών Δοκίμων και του Πολυτεχνείου. Η διδασκαλία των μαθημάτων ασκείται καθ’ εκάστην 5 – 8 μ.μ. υπό καθηγητών εγκρίτων εις τε την επιστήμην και τη πράξει»(!) κατέληγε η γνωστοποίηση.

  Ένας αιώνας εξετάσεων, φροντιστηρίων, προσδοκιών επιτυχίας, αμφισβητούμενων θεμάτων και διαδικασιών˙ η υπόθεση ήταν όμως πάντα ανοιχτή στην κοινωνία και την κρίση της.

  Οι πρόσφατες διαβεβαιώσεις της Υπουργού Παιδείας για τα ακαδημαϊκά κριτήρια των ιδιωτικών πανεπιστημίων και για την αξιοκρατική και αδιάβλητη διαδικασία πρόσβασης σ’ αυτά με σύστημα κοινών εξετάσεων και ενιαία δομή για τα ιδιωτικά και τα δημόσια ιδρύματα έχουν στον αντίποδά τους τις σπαρακτικές κραυγές του κινήματος ενάντια στην ιδιωτικοποίηση που συνοψίζονται στην τραγική θέση «…σήμερα κρίνεται το αν θα υπάρχει Δημόσιο Πανεπιστήμιο στο μέλλον…».

  Η κατηγορηματική άποψη του αρχηγού της αξιωματικής ότι «…από το κράτος που είναι παραγωγός παιδείας πρέπει να πάμε σ’ ένα κράτος που να αγοράζει την παιδεία από μία αγορά την οποία να πιστοποιεί και να ελέγχει ώστε να διασφαλίζεται το υψηλό επίπεδο των εκπαιδευτικών υπηρεσιών…», φαντάζει εξαιρετικά επικίνδυνη για την σπουδάζουσα νεολαία του κόμματός του αλλά και για τους διαμορφωτές της νέας εκπαιδευτικής πρότασης του ΠΑΣΟΚ οι οποίοι πιστοί στο δόγμα της καταπολέμησης μιας παραπαιδείας που δεν ορίζεται προτείνουν την καθολική φροντιστηριοποίηση της τελευταίας τάξης του Λυκείου.

  Η επιστολή 172 διδασκόντων που περιγράφει με σκληρά λόγια την κατάσταση στα Ανώτατα Ιδρύματα καταλογίζοντας υποκριτική “ξενοφοβία” σε όσους εκφράζονται αρνητικά στις θεσμικές αλλαγές για να μη διαταραχθεί η δικτατορία των μετρίων και η εξουσία τους έρχεται σε αντίθεση με τις απόψεις κορυφαίων πανεπιστημιακών και πολιτικών για “πυροτεχνήματα” που απειλούν να μετατρέψουν «…την Αθήνα σε Παρίσι…».

  Για μια ακόμα φορά εντέχνως επιβάλλονται τα ανύπαρκτα διλήμματα μιας ιδιότυπης εκπαιδευτικής ορθοδοξίας που επιθυμεί να συντηρήσει την κουλτούρα του εξισωτισμού με κρατικά ιδρύματα ιδιωτικών μεταπτυχιακών προγραμμάτων.

  Ενώ όλοι συμφωνούν ότι η σημερινή παιδεία σε όλες τις βαθμίδες έχει μεγάλα προβλήματα που χρήζουν δομικών μεταρρυθμίσεων το μόνο κίνημα που υπάρχει ενάντια σε αυτή την κατάσταση είναι το κίνημα για να μην υπάρχει ιδιωτική παιδεία.

  Το κίνημα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση δεν έχει ασφαλώς την αντίληψη ότι η παιδεία μας πρέπει να απαλλαχθεί από τις εγγενείς της αδυναμίες αλλά πρώτιστα να προφυλαχθεί από μια μακρινή και αδιόρατη απειλή. Η βαθύτατα συντηρητική αυτή άποψη διαπερνά ολόκληρο το πολιτικό μας σύστημα με τα λαϊκά συνθήματα μιας ταξικότητας που δεν επιβεβαιώνεται.

  Η κρατική παιδεία, όμως, δεν είναι δωρεάν αγαθό˙ πληρώνεται από όλους τους πολίτες πλούσιους και φτωχούς και περισσότερο από τους φτωχούς˙ το αποτέλεσμα μιας ψευδεπίγραφης “δωρεάν παιδείας” αποτυπώνεται σήμερα στο αναμφισβήτητο γεγονός ότι «στις σχολές υψηλής ζήτησης το ποσοστό των φοιτητών που προέρχονται από ασθενείς οικονομικά τάξεις υποχωρεί δραματικά».

  Η ουσιαστική, ριζοσπαστική και εν τέλει δημιουργική ανάπλαση της Παιδείας μας απαιτεί πρωτίστως την συναίνεση κομμάτων και φορέων για να υπερβούμε τις συντεχνιακές λογικές που αναδεικνύουν προσχηματικές αντιθέσεις και παράλληλους μονολόγους με αποτέλεσμα οι λύσεις να επιβάλλονται τελικά από τις ευρωπαϊκές θεσμικές μας υποχρεώσεις.