Κάθε πρωί στο δημοτικό σχολείο του Βιτέζ τα παιδιά των καθολικών Κροατών πηγαίνουν δεξιά και τα παιδιά των μουσουλμάνων Βόσνιων αριστερά. Οι κροάτες μαθητές σπουδάζουν στο πολύχρωμο και προσεγμένο κεντρικό κτίριο, που πρόσφατα ανακαινίστηκε. Οι μουσουλμάνοι μαθητές στο κακοφτιαγμένο παράπηγμα ακριβώς δίπλα.
Το σχολείο κατέληξε πίσω από τις κροατικές γραμμές στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου του 1992-95 όταν σκοτώθηκαν περίπου 100.000 άνθρωποι. Οι πατεράδες των μαθητών πήραν μέρος σε μερικές από τις πιο σκληρές μάχες μεταξύ Βοσνιομουσουλμάνων και Κροατών, δύο πλευρές που ήταν σύμμαχοι εναντίον των Σέρβων πριν αρχίσουν να μάχονται μεταξύ τους. Το Βιτέζ βρισκόταν μέσα σε «δαχτυλίδι» – δηλαδή ένας θύλακος μέσα σε έναν άλλο θύλακα: ένας θύλακος των μουσουλμάνων της Βοσνίας περικυκλωμένος από κροατική εθνοφρουρά η οποία με τη σειρά της ήταν περικυκλωμένη από μουσουλμανικές δυνάμεις.
Σήμερα, οι διαφορές παραμένουν έντονες, ιδιαίτερα στο σχολείο. Αυτοί οι μαθητές δεν είχαν καν γεννηθεί πριν από 15 χρόνια όταν βάσει των συμφωνιών του Ντέιτον οι συγκρούσεις σταμάτησαν και δημιουργήθηκαν δύο οντότητες που αποτελούν τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη: η κροατομουσουλμανική ομοσπονδία και η σερβική δημοκρατία. Η περίπλοκη ισορροπία μεταξύ των τριών εθνοτικών ομάδων – Σέρβοι, Κροάτες και Βοσνιομουσουλμάνοι – όχι μόνο δεν έχει εξαλείψει τις διαφορές αλλά τις έχει επιτείνει, λένε οι κάτοικοι οι οποίοι γελούν όταν ακούν τη λέξη συμφιλίωση.
Στο δημοτικό σχολείο του Βιτέζ λοιπόν – με τους 820 μαθητές στο κύριο κτίριο των Κροατών και 500 μουσουλμάνους στο παράρτημα – τα παιδιά διηγούνται ότι ξεσπούν συνεχώς καβγάδες μεταξύ των μαθητών, με αφορμές κυρίως θέματα θρησκείας ή γλώσσας. Οι καθηγητές συχνά αναγκάζονται να μπουν στη μέση για να σταματήσουν τις φασαρίες στα διαλείμματα. «Μπορούν να σταματήσουν τους τσακωμούς», λέει ο 8χρονος μουσουλμάνος Ριγιάντ Πεντλιάκ. «Όμως δεν μπορούν να σταματήσουν τον πόλεμο».
Στη Βοσνιακή Ομοσπονδία υπάρχουν 34 «μεικτά» σχολεία. Τα εννέα είναι χωρισμένα σε δύο πτέρυγες – μια μουσουλμανική και μια κροατική – ενώ στα 12 υπάρχουν διαφορετικές αίθουσες για τα παιδιά κάθε εθνικής ομάδας. Όπως εξηγεί ο υπουργός Παιδείας Νταμίρ Μάσιτς, η ενοποίηση μπορεί να αποτελεί προτεραιότητα, η επίτευξή της όμως θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη επειδή η εκπαιδευτική πολιτική χαράσσεται από τα 10 καντόνια της Βοσνιακής Ομοσπονδίας. «Οι πολιτικοί», λέει, «νοιάζονται μόνο για να παίζουν εθνοτικά παιχνίδια και προσπαθούν να καταστρέψουν τη χώρα». Και εξηγεί: «Αυτοί οι πολιτικοί πήγαιναν όλοι μαζί στο ίδιο σχολείο, κάτω από την ίδια στέγη. Επί αιώνες ζούσαμε όλοι μαζί, όχι χωρισμένοι. Αυτό το πρόβλημα προέκυψε μόνο τα τελευταία 20 χρόνια».
Πηγή «Τα Νέα»