Αν κάποιος έβαζε στοίχημα τον 15ο αιώνα για το ποιος πολιτισμός θα κυριαρχήσει στον κόσμο, θα πόνταρε όλα τα λεφτά του στην Κίνα . Σίγουρα κανείς δεν θα σκεφτόταν την Ευρώπη . Το 1500 η μεγαλύτερη πόλη στον κόσμο ήταν το Πεκίνο με 600.000-700.000 κατοίκους . Ηταν μια καθαρή πόλη που είχε εκτεταμένο αποχετευτικό δίκτυο , ενώ το Λονδίνο των 20.000 κατοίκων ήταν ένα βρωμερό άθροισμα κατοικιών , με τα περιττώματα να παρασέρνονται από τα νερά στους δρόμους . Η αυτοκρατορική Κίνα είχε από νωρίς πυξίδα , τυπογραφία , χαρτί , πυρίτιδα , ρολόγια , πορσελάνη , χυτοσίδηρο , ακόμη και σεισμογράφο ! Η Δυτική Ευρώπη τότε συνερχόταν από τη μεγάλη επιδημία της πανώλης , που είχε αποδεκατίσει τον μισό πληθυσμό . Την ώρα που τα τεράστια πλοία-θησαυροφυλάκια των Κινέζων αυτοκρατόρων όργωναν τους ωκεανούς «για να συλλέξουν φόρους από τους βαρβάρους» (και , σύμφωνα με κάποιους μελετητές , ανακάλυπταν την Αμερική) η Ευρώπη μαστιζόταν από θρησκοληψίες ότι κάπου στον Ατλαντικό βρισκόταν το τέλος του επίπεδου κόσμου… (ένα ακόμα χρήσιμο άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη)