Οι φιλόλογοι των φροντιστηρίων μας Μαρία Κανιάρη, Ματίνα Μισιάκα, Χριστίνα Ζωγράφου και Ρόη Φλωροπούλου επισημαίνουν για το αυριανό διαγώνισμα των Αρχαίων Ελληνικών. Οι επισημάνσεις αυτές είναι αυτονόητο ότι αποτελούν γενικές οδηγίες προς διαβασμένους και ουχί παράγωγα του «SOS» για όσους δεν έχουν εργαστεί στη διάρκεια της χρονιάς με σύστημα και μέθοδο.
Το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών είναι κατά 60% θεωρητικό και κατά 40% πρακτικό. Για το ποσοστό του 60% που αφορά στο διδαγμένο κείμενο, υπογραμμίζουμε πως ο βαθμός της επιτυχίας έγκειται κυρίως στο πόσο συγκροτημένη, συστηματική και μεθοδική υπήρξε η μελέτη του κάθε υποψηφίου στη διάρκεια όλου του σχολικού έτους.
Σε ό,τι αφορά το υπόλοιπο ποσοστό, του 40%, που αντιστοιχεί στο αδίδακτο κείμενο, εκτιμούμε πως η επιτυχία είναι συνάρτηση αρκετών παραγόντων και μεταξύ αυτών, πρωτίστως της αφομοίωσης γραμματικό – συντακτικών φαινομένων που διδάσκεται ο μαθητής από την πρώτη τάξη του γυμνασίου αλλά και της γλωσσικής αντίληψης που έχει αναπτύξει και στα δώδεκα χρόνια της φοίτησής του στο σχολείο. Το αδίδακτο κείμενο που καλούνται να επεξεργαστούν οι μαθητές αποτελεί απόσπασμα από πεζό κείμενο αρχαίου Έλληνα συγγραφέα στην αττική διάλεκτο.
Α. Οδηγίες για τη Μετάφραση
Διαβάζουμε τον τίτλο του έργου και τον συγγραφέα. Το κείμενο μπορεί να είναι φιλοσοφικό (κυρίως Πλάτωνας) ή δικανικό (Λυσίας, Ισοκράτης, Δημοσθένης, Αντιφώντας, Ανδοκίδης, Ισαίος, Αισχίνης, Λυκούργος, Υπερείδης) ή ιστορικό (Θουκυδίδης, Ξενοφώντας). Στα δικανικά έργα υπερισχύουν η αιτία (με τη μορφή αιτιολογικών προτάσεων, μετοχών κτλ.) και η εναντίωση (εναντιωματικές μετοχές), στα ιστορικά έργα υπερισχύουν ο χρόνος (χρονικές προτάσεις) και η αιτία. Ακολουθεί η ανάγνωση του κειμένου. Το διαβάζουμε όσες φορές χρειαστεί προσπαθώντας να καταλάβουμε το γενικό νόημα. Εντοπίζουμε τα ρήματα και τοποθετούμε σε παρενθέσεις τις δευτερεύουσες προτάσεις. Για τον χωρισμό των προτάσεων λαμβάνουμε υπόψη: α) τους συνδέσμους που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις β) αυτούς που συνδέουν όμοιες προτάσεις και γ) τα κόμματα, παρακολουθώντας πάντα το νόημα. Ξεκινάμε τη σύνταξη από την κύρια πρόταση. Η ακολουθία των συντακτικών όρων είναι ρήμα – υποκείμενο – αντικείμενο ή κατηγορούμενο. Μετά τη σύνταξη του ρήματος εντοπίζουμε απαρέμφατα και μετοχές και τα συντάσσουμε με την ίδια διαδικασία όπως τα ρήματα.
Στη μετάφραση ιδανική θεωρείται η πιστή απόδοση λέξεων. Αποκλίσεις από τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες γίνονται δεκτές όταν επιτρέπουν την απόδοση καλύτερου νοήματος.
Β. Τι προσέχουμε στις Γραμματικές και Συντακτικές Παρατηρήσεις
Ανάγνωση της εκφώνησης των γραμματικών παρατηρήσεων
Το συνηθέστερο λάθος είναι να γράφουν οι μαθητές τύπους διαφορετικούς από αυτούς που ζητούνται (ελέγχουμε γένος, πτώση, αριθμό, πρόσωπο, έγκλιση, χρόνο, φωνή)
Τόνοι και πνεύματα! Χάνονται πολύτιμα μόρια!
Ολοκληρωμένες απαντήσεις. Στο συντακτικό ρόλο των λέξεων δηλώνουμε την εξάρτηση.
Παρατηρώντας στατιστικά τα θέματα της τελευταίας δεκαετίας, η διαπίστωση είναι πως ιδιαίτερη προτίμηση υπάρχει:
– στα ουσιαστικά της γ’ κλίσεως
– στα επίθετα της γ’ κλίσεως (π.χ. ευδαίμων, αληθής, πας) και τα ανώμαλα: μέγας, πολύς, πρᾶος, σῶς, φροῦδος
– σε ορισμένα ανώμαλα ουσιαστικά (π.χ. πρεσβευτής, γυνή, υιός, κ.α.π.)
– στα παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων που παρουσιάζουν κάποιες ιδιαιτερότητες
– στις αντωνυμίες (προσωπικές, δεικτικές, αόριστες, αναφορικές)
– στον Αόριστο β΄ (κάθε τύπου)
– στα συνηρημένα ρήματα
– στα ρ. τίθημι, δίδωμι, ίστημι, ίημι, δύναμαι, επίσταμαι, φημί, οίδα, είμι, ειμί)
– στην κλίση μέσων Παρακειμένων (π.χ. γέγραμμαι κ.ο.κ.)
– στον πλήρη σχολιασμό δευτερευουσών προτάσεων (είδος, εισαγωγή, εκφορά, χρήση)
– στην μετατροπή από ευθύ σε πλάγιο λόγο και το αντίστροφο
– στην ανάλυση μετοχών σε ισοδύναμες προτάσεις
– στην αναγνώριση υποθετικών λόγων και στη μετατροπή τους σε άλλα είδη.
Επίσης, ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΤΕΘΕΙ ΘΕΜΑΤΑ, σχετικά με:
– τα αριθμητικά/το δυικό αριθμό
– τη σύμπτυξη προτάσεων σε μετοχές ή απαρέμφατα
– την ανάλυση ρηματικών επιθέτων
– την αναφορική έλξη
– τη μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική και το αντίστροφο
Ο καλύτερος σύμβουλος είναι η ψυχραιμία και η συγκέντρωση στο γραπτό και η πίστη πως, όποιος προετοιμάστηκε σωστά, μπορεί να ανταποκριθεί πλήρως στις απαιτήσεις του μαθήματος αλλά όποιος αισθάνεται ανασφαλής πρέπει να εκμεταλλευτεί πλήρως κάθε μόριο του γνωστικού οπλισμού που διαθέτει.
Μια τελική ανασκόπηση και για το Γνωστό
- Οι φήμες θεωρούν επικρατέστερα για την αυριανή εξέταση των αρχαίων ελληνικών στο Γνωστό τον Πρωταγόρα και τα Πολιτικά.
- Καλό θα είναι να μην αρκεστείτε στις φημολογίες αλλά να διαβάσετε εξίσου καλά κάθε σημείο της θεωρίας.
- Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην επανάληψη της εισαγωγής και της μετάφρασης που εξασφαλίζουν μόρια! Βέβαια, δεν χρήσιμο είναι να επαναληφθούν όλα τα σχόλια , κυρίως του σχολικού βιβλίου, αλλά και οι ερωτήσεις που συμπεριλαμβάνονται σ΄αυτό.
- Και αύριο η μεγάλη μέρα……
- Παίρνοντας τα θέματα στα χέρια μας παραμένουμε ψύχραιμοι και διαβάζουμε τις εκφωνήσεις τουλάχιστον δύο φορές.
- Στις ερμηνευτικές ερωτήσεις απαντάμε εμπεριστατωμένα και τεκμηριωμένα.
- Στην ερώτηση της εισαγωγής εστιάζουμε στο σωστό απόσπασμα.
- Στις λεξιλογικές ασκήσεις: αν ζητηθούν παράγωγα-ομόρριζα αποφεύγουμε τα ρήματα και τις μετοχές. Καλό είναι να μην χρησιμοποιούμε περίεργες και εξεζητημένες λέξεις!
- Τέλος, είμαστε συγκεντρωμένοι και έχουμε πίστη στις δυνάμεις μας!
Ευχόμαστε σε όλους τους μαθητές που αγωνίστηκαν στη διάρκεια του σχολικού έτους ΕΠΙΤΥΧΙΑ, γιατί οι εξετάσεις διαβαθμίζουν και ανταμείβουν την προσπάθεια !