Τα Φροντιστήρια στη Γαλλία…

Με αφορμή το άρθρο του Φάνη Καλαντζή στον «Κόσμο  του Επενδυτή» αναφορικά με τη γαλλική πανδημία των φροντιστηρίων, το ιστολόγιο αναρτά σήμερα μια μεταφρασμένη περίληψη από το βιβλίο του Mark Bray «Confronting the shadow education system, what government policies for what private tutoring?» σχετική με τη φροντιστηριακή έκρηξη στη Γαλλία. Η συνεργάτιδα του ιστολογίου Δέσποινα Σάντα επιμελήθηκε τη μετάφραση και σύντομα θα σας παρουσιάσουμε, με τη βοήθειά της, νέα στοιχεία από το παγκόσμιο φροντιστηριακό φαινόμενο. Το International Institute of Educational Planning της UNESCO απαντά με τις έρευνές του στους αδαείς υποστηρικτές της εγχώριας αποκλειστικότητας των φροντιστηρίων.

ΓΑΛΛΙΑ

Ο κλάδος των φροντιστηρίων έχει επηρεαστεί όχι μόνο από κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις αλλά και από κυβερνητικές πρωτοβουλίες και κυρίως από τα φορολογικά κίνητρα προς τις οικογένειες ώστε να επενδύσουν σε συμπληρωματική φροντιστηριακή εκπαίδευση.

Με έρευνα που πραγματοποίησαν οι Glasman και Collonges το 1994, ανάλυσαν τη φύση και το ρόλο των ιδιωτικών φροντιστηρίων στο πλαίσιο του κοινωνικού ανταγωνισμού και της διαστρωμάτωσης. Η έρευνα έδειξε ότι:

15% των μαθητών έκαναν φροντιστηριακά μαθήματα

10% προέβλεπαν ότι θα έκαναν στο μέλλον

36% είχαν κάνει κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στη δευτεροβάθμια βαθμίδα

Φροντιστηριακά μαθήματα πραγματοποιούνταν περισσότερο στις μεγάλες πόλεις σε σχέση με τις μικρότερες

Οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων έκαναν περισσότερα μαθήματα σε σχέση με τους μαθητές των δημόσιων

Ο Glasman, το 2004, σε έρευνά του για το Haut Conseil à l’ évaluation de l’ école (Ανώτατο Συμβούλιο Σχολικής Αξιολόγησης), μελέτησε τις συνέπειες της απόφασης της κυβέρνησης να επιτρέψει στις οικογένειες να δικαιούνται μειώσεις στην φορολογία εισοδήματος από έξοδα που πραγματοποιούνται για ιδιωτικά φροντιστήρια. Αυτό το μέτρο παρότρυνε κάποιες οικογένειες οι οποίες για οικονομικούς λόγους δίσταζαν να επενδύσουν σε φροντιστήρια. Επιπλέον, κάποια φροντιστήρια εκμεταλλεύτηκαν αυτή τη νομοθεσία. Ο ηγέτης της αγοράς, Acadomia, μπήκε στο χρηματιστήριο, διαφήμισε τις υπηρεσίες του δυναμικά εφιστώντας την προσοχή στην φορολογική ελάφρυνση.

Το 2006, ο Cavet δημοσίευσε μια εκτενέστερη μελέτη για λογαριασμό του Institut national de recherche pédagogique (Εθνικό Ινστιτούτο Παιδαγωγικής Έρευνας). Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν τα εξής (στοιχεία 2003):

Τα ιδιωτικά φροντιστηριακά μαθήματα πραγματοποιούνταν κυρίως στο επίπεδο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και αυξάνονταν σε συχνότητα σε μεγαλύτερα επίπεδα

Οι μαθητές γυμνασίου χρησιμοποιούσαν αυτού του είδους τη βοήθεια όταν αντιμετώπιζαν δυσκολίες σε ένα συγκεκριμένο μάθημα (κυρίως τα μαθηματικά), αλλά το 25% του δείγματος ήταν μαθητές που ήδη ήταν πολύ καλοί κι έβλεπαν το φροντιστήριο ως κομμάτι της στρατηγικής για να πετύχουν το άριστα

Σπάνια οι καθηγητές βρίσκονταν πίσω από την απόφαση για φροντιστηριακά μαθήματα, συνήθως ήταν οι γονείς και κάποιες φορές οι ίδιοι οι μαθητές

Οι περισσότεροι γονείς που επένδυαν σε φροντιστήρια ανήκαν σε σχετικά ανώτερες κοινωνικές τάξεις

Τα μαθήματα γίνονταν σπάνια από τον ίδιο καθηγητή του σχολείου˙ συνήθως γίνονταν από φοιτητή (34%), άλλο καθηγητή (31%) ή από ιδιωτικό οργανισμό (21%)

Μερικές φορές, οι ιδιωτικοί φροντιστές προσλαμβάνονταν από τους γονείς, με σκοπό η πίεση για μελέτη να προέρχεται από εξωγενής παράγοντες και να διατηρούνται έτσι οι οικογενειακές σχέσεις αρμονικές

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2007, από εταιρεία που ειδικεύεται σε αναλύσεις της αγοράς, ανέφερε την ανάπτυξη του φροντιστηριακού κλάδου ως «εκρηκτική» και ότι αυτή «ενισχύεται από το φόβο των γονέων απέναντι στις ελλείψεις του σχολικού συστήματος και από το εξαιρετικά εύφορο δημοσιονομικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα το 2006 να είναι το έκτο συνεχόμενο έτος του κλάδου με ανάπτυξη πάνω από 15%» (Melot, 2007). Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι το 75% των μαθητών των μεγάλων λυκείων του Παρισιού έκαναν φροντιστήρια. Σε εθνικό επίπεδο, πάνω από 1 εκ. Μαθητές εκτιμάται ότι παρακολουθούσαν φροντιστηριακά μαθήματα το 2008 (Pech, 2008).

Δύο είναι οι βασικές μορφές με τις οποίες παρέχονται φροντιστηριακά μαθήματα (Melot, 2007):

Ιδιωτικοί καθηγητές που δρουν σε ατομικό επίπεδο: Γονείς και καθηγητές έρχονται σε επαφή μέσω συστάσεων ή διαφημίσεων και βαθμιαία μέσω internet. Αυτή η άμεση επαφή είναι η πιο ευρέως διαδεδομένη προσέγγιση. Παρόλο που οι συναλλαγές αυτές δεν δηλώνονται, τα φορολογικά κίνητρα της κυβέρνησης ενθάρρυναν τους καθηγητές να νομιμοποιήσουν τη δουλειά τους έτσι ώστε να κάνουν τις προτάσεις τους πιο ελκυστικές προς τους γονείς. Κάποιοι καθηγητές είναι έμπειροι, ενώ άλλοι είναι φοιτητές ή νεαροί απόφοιτοι που ψάχνουν για δουλειά.

Εταιρείες φροντιστηρίων «μετά το σχολείο» (after-school):

Ιδιαίτερα μαθήματα, τα οποία δίνονται στο σπίτι από δάσκαλο που στέλνεται από την εταιρεία, ή σε μικρά γκρουπ στο φροντιστήριο. Είναι η πιο διαδεδομένη μορφή και γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη.

Εντατικά μαθήματα, τα οποία οργανώνονται σε μικρά γκρουπ κατά τη διάρκεια των διακοπών. Αναπτύσσονται αργά.

Σύνθετα προγράμματα, που συνδυάζουν τη μελέτη με δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου. Έχει αρχίσει και αναδύεται σαν μορφή.

On-line φροντιστήρια είναι ακόμα μη αναπτυγμένα αλλά επεκτείνονται.

Σχολική εκγύμναση, που εστιάζει σε ευρύτερα θέματα όπως αυτοπεποίθηση, παρακίνηση και οργάνωση. Αναδύεται αλλά ακόμα προσεγγίζεται μόνο από την ελίτ.

 

Πίνακας 1.  Επιχειρήσεις – Ηγέτες του φροντιστηριακού κλάδου (Melot, 2007)

                              

Κάποιες από τις εταιρείες του παραπάνω πίνακα εστιάζουν σε συγκεκριμένες περιοχές της Γαλλίας, ενώ κάποιες άλλες λειτουργούν σε όλες τις κύριες πόλεις ή σκοπεύουν να λειτουργήσουν.

Τουλάχιστον δύο λειτουργούν ως πολυεθνικές: Η 2Amath έχει παραρτήματα στον Καναδά και το Μαρόκο, ενώ η Keepschool έχει παραρτήματα στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η Sylvan είναι αμερικάνικη εταιρεία η οποία αποφάσισε να εισχωρήσει στην γαλλική αγορά.

Η γαλήνη που μεταδίδεται από τα φροντιστήρια μπορεί να είναι ιδιαίτερα κατάλληλα για την αντιμετώπιση των αγωνιών του σχολείου και της αγοράς εργασίας. Την ίδια στιγμή, εκείνοι που προσφέρουν φροντιστηριακές υπηρεσίες επωφελούνται από κάθε παράγοντα που αυξάνει τον ακαδημαϊκό ανταγωνισμό και την ένταση στο σχολείο, όπως η ιδιωτικοποίηση και ο ανταγωνισμός μεταξύ σχολείων.

Ωστόσο, ο τομέας έχει δεχτεί κριτικές όσον αφορά την ποιότητα της παροχής. Ένα ντοκουμέντο στην γαλλική τηλεόραση το 2009 (Bendall & Tourte) ανέδειξε την ερασιτεχνική φύση πολλών φροντιστών και μελέτησε τις «μαρκετινίστικες» δηλώσεις των εταιρειών που τους απασχολούσαν.

Η απάντηση των γαλλικών αρχών στην κριτική ότι το μέτρο της φορολογικής απαλλαγής αυξάνει τις κοινωνικές ανισότητες είναι διττή. Αφενός, τα δημοσίου συμφέροντος συστήματα στήριξης των μαθητών στη μελέτη τους, τα οποία είναι δωρεάν, μπορούν να επεκταθούν. Τέτοια συστήματα λειτουργούν από τη δεκαετία του ΄80 υπό την αιγίδα τεσσάρων υπουργείων και στηρίζονται σε ένα δίκτυο 2.000 ενώσεων και δημόσιων ή ημι-δημόσιων ιδρυμάτων (Cavet, 2006). Αφετέρου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πολιτικές ανάπτυξης του φροντιστηρίου σε σχολικά δίκτυα με αντικειμενικό στόχο η βοήθεια να είναι διαθέσιμη σε μαθητές όλων των κοινωνικο-οικονομικών ομάδων. Αρχικά, η παροχή ήταν υποχρεωτική σε μερικά σχολεία και εθελοντική σε κάποια άλλα. Στη συνέχεια όμως, οι αρχές ανακοίνωσαν ότι όλα τα σχολεία θα συμμετείχαν στο σχήμα, το οποίο περιελάμβανε βοήθεια με τη μελέτη για το σπίτι, πολιτιστικές δραστηριότητες και αθλήματα, μεταξύ 4 και 6 το μεσημέρι για 4 μέρες την εβδομάδα.